اثر سن‌زدگی دانه بر کیفیت نانوایی ارقام گندم نان

سن معمولی گندم با نام علمی eurygaster integriceps put. از آفات مهم غلات به ویژه گندم و جو در ایران است که علاوه بر خسارت کمی و کاهش عملکرد، باعث افت شدید کیفیت نانوایی گندم می‌شود. در این تحقیق برای بررسی میزان افت کیفیت نانوایی گندم در اثر سن‌زدگی، 10 رقم گندم نان تجارتی کشور با کیفیت نانوایی مختلف انتخاب شد. از هرکدام از آنها یک نمونه بذر ده کیلوگرمی از مزارع سن زده کشور (مزارع کشاورزان استانهای تهران، همدان، یزد و آذربایجان شرقی) جمع‌آوری شد. از هر نمونه تمام دانه‌های سن زده جدا و سپس با استفاده از این دانه‌های سن‌ زده بطور مصنوعی تعداد 8 زیر نمونه 100 گرمی با درصدهای مختلف سن زدگی آماده گردید. این زیر‌نمونه‌ها که براساس تجربیات و مطالعات گذشته انتخاب شدند، عبارت بودند از: بدون سن زدگی، 5/0?، 1?، 5/1?، 2?، 3?، 4? و 5? سن زدگی. این زیر نمونه‌ها برای هر رقم در چهار تکرار تهیه شد. علاوه بر نمونه‌های 5-0 درصدی، یک نمونه 10? نیز در دو تکرار برای هر رقم تهیه و نسبت به اندازه‌گیری شاخص‌های کیفیت نانوایی کلیه نمونه‌ها اقدام گردید. تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که از نظر صفات مورد بررسی تفاوت معنی‌داری بین ارقام وجود دارد ولی تفاوت معنی‌دار بین درصد‌های مختلف سن‌زدگی (صفرتا 5 درصد سن‌زدگی) و اثر متقابل آن با ارقام دیده نشد. در حالیکه در سن‌زدگی بالای 5? افت شدیدی در شاخص‌های کیفیت نانوایی از جمله درصد پروتیین، حجم رسوب زلنی، حجم رسوب sds و درصد گلوتن مرطوب مشاهده گردید. میزان کاهش شاخص‌های مورد بررسی در دامنه سن زدگی 10-5 درصد ارتباط مستقیمی با کیفیت نانوایی ارقام نشان داد. بطوریکه هرچه کیفیت نانوایی ارقام بالاتر بود کاهش شدیدتری در شاخص‌های کیفیت در اثر سن‌زدگی بالای 5? مشاهده شد.