تنوع مورفولوژیکی و فنولوژیکی و ترکیب شیمیایی مغز ژنوتیپ‌های پسته منطقه فیض‌آباد خراسان

پسته به دلیل ویژگی‌ دو پایه بودن و هتروزیگوسی بالا، تنوع ژنتیکی نسبتاً بالایی دارد و مغز آن حاوی پروتیین و مواد معدنی است. در این پژوهش 40 ژنوتیپ نر و ماده پسته از منطقه فیض‌آباد خراسان با استفاده از صفات مورفولوژیکی، فنولوژیکی و ترکیبات شیمیایی مغز (25 ژنوتیپ ماده) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفت‌هایی چون تاج پوش درخت، رشد سالیانه، تراکم جوانه مرکب و زمان ایجاد گل آذین و برگ با داشتن ضریب تغییرات بالا، بیشترین تنوع را نشان دادند. همبستگی‌های مثبت و منفی بین صفات اندازه‌گیری شده وجود داشت که بعضی از آن‌ها از جمله همبستگی‌های مربوط به صفات فنولوژیکی با صفات مربوط به میوه، جوانه و گل قابل توجه بود. میزان پروتیین مغز در ژنوتیپ‌ها 2/16 تا 8/32 درصد و چربی 45 تا 57 درصد برآورد شد که بیشترین مقدار چربی در پسته گرمه ریز 1 بود. حداکثر مقدار فسفر و آهن نیز به ترتیب 73/0 درصد و ppm 4/62 بود که بیشترین مقدار آهن در ژنوتیپ 24 و بیشترین مقدار فسفر در ژنوتیپ 19 بود. تجزیه خوشه‌ای داده‌های مورفولوژیکی ژنوتیپ‌های ماده را به هفت گروه و ژنوتیپ‌های نر را به دو گروه تقسیم کرد. در بین ژنوتیپ‌های ماده، تعدادی از ژنوتیپ‌ها چون بادامی سفید1، سفید صابونی 2، گرمه سیاه و قرمز زودرس بر اساس صفاتی چون اندازه، خندانی، درصد پروتیین و درصد چربی مغز برتری نسبی داشتند