ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های گندم دوروم در مناطق گرم و خشک ایران

به منظور دستیابی به ژنوتیپ‌های پرمحصول و پایدار گندم دوروم با کیفیت مطلوب و مقاوم به بیماری‌های مهم برای مناطق گرم و خشک کشور آزمایشی با 18 ژنوتیپ برتر انتخابی به همراه دو شاهد شامل یک رقم گندم دوروم کرخه و یک رقم گندم نان تجارتی در شش ایستگاه مناطق گرمسیری شامل داراب، دزفول، اهواز، ایرانشهر، خرم‌آباد و زابل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سـال زراعی(88-1387 و 89 –1388) مورد مطالعه قــرار گرفتند. در هر منطقه عملکرد دانه و صفات زراعی ژنوتیپ‌ها یادداشت‌برداری شد. عملکرد دانه حاصل از هر آزمایش به طور جداگانه مورد تجزیه واریانس ساده و سپس تجزیه مرکب قرارگرفت. با توجه به معنی‌دارشدن اثر متقابل ژنوتیپ×سال، ژنوتیپ×مکان و ژنوتیپ×سال×مکان در تجزیه واریانس مرکب، به منظور بررسی دقیق‌تر اثرمتقابل و بررسی وضعیت ژنوتیپ‌ها از نظر پایداری، تجزیه ammi انجام شد. نتایج حاصله با رسم بای پلات نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 18 (malmuk-1/lotus-5/f3local(sel.ethio.135.85) و 20 (rascon-21/3mque/alo//foja) کمترین فاصله را از مرکز بای‌پلات داشتند، و با کمترین اثر متقابل به‏عنوان پایدارترین ژنوتیپ‏ها شناخته ‌شدند. برای هر یک از محیط‌های مورد بررسی نیز ژنوتیپ‌های مناسب شناسایی شد. از نظر میزان پروتیین، ژنوتیپ شماره 20 با 2/12 درصد، بیشترین پروتیین را نیز داشت. بنابراین این ژنوتیپ با داشتن پایداری عمومی بالا، مقاومت نسبی به بیماری‌های مهم برگی و کیفیت دانه مناسب، به عنوان ژنوتیپ برتر برای مطالعات تکمیلی انتخاب شد.