ارزیابی تحمل به تنش سرما در برگ برخی از ارقام زیتون ( . olea europaea l)

سرمای شدید یکی از مهمترین عوامل محدود کننده کشت و تولید زیتون است. در این پژوهش با هدف ارزیابی و انتخاب ارقام متحمل به سرما، ارقام گروسان، ابوسطل، کرونیکی، چوار، سیاب و کلافرج، در شرایط تیمار سرما در پنج سطح (شاهد بدون سرما، 9 - ، 11 - ، 13 - و 15 - درجه سانتی‌گراد) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نمونه‌های برگ در بهمن، اسفند 1393و فروردین1394 از ایستگاه تحقیقات زیتون طارم تهیه و در آزمایشگاه پژوهشکده میوه‌های معتدله درکرج تیمارهای مورد نظر اعمال شد. تیمارهای سرمایی بر روی نمونه‌های برگ مربوط به اسفند انجام شد. صفات مورد اندازه‌گیری شامل میزان نشت یونی، ضخامت برگ و محتوای نسبی آب برگ، مقدار کلسیم، پتاسیم، نیتروژن، قندکل و اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک برگ بود. نتایج نشان داد کمترین ضخامت برگ مربوط به رقم کرونیکی با میانگین 0/42میلی‌متر بود. بیشترین مقدار قندکل در برگ گروسان (4/83درصد) و کمترین مقدار آن در کرونیکی (2/2 درصد) بدست آمد. اثر متقابل رقم × تنش سرما بر تغییرات نشت یونی نشان داد که در تیمار 9 درجه سانتی‌گراد بیشترین تغییرات نشت یونی نسبت به دمای شاهد در رقم سیاب (26/53 درصد) و پس از آن رقم کرونیکی (48/59درصد) بود. در دمای 11 درجه بیشترین نشت یونی مربوط به رقم کلافرج (73/39درصد) بود. تغییرات نشت یونی در بین تیمارهای تنش سرما تفاوت معنی‌دار داشت. مقدار نشت یونی با کاهش دما تا 15 درجه سانتی‌گراد روند افزایشی داشت. مقایسه میانگین‌ها نشان داد رقم ابوسطل و گروسان کمترین نشت یونی (به ترتیب 60 و 86/60 درصد) را داشتند. میزان اسید اولئیک با میزان اسید لینولئیک همبستگی منفی و معنی دار (*0/490 = r )داشت. میزان محتوای نسبی آب برگ تنها با میزان پتاسیم برگ دارای همبستگی مثبت و معنی دار (*0/533 = r )بود. ضخامت برگ همبستگی متبت و خیلی معنی داری با میزان اسید اولئیک (**0/878 =r )و معنی دار با میزان اسید لینولئیک (*0/545 =r) داشت. ضریب همبستگی بین میزان کربوهیدارت کل با میزان اسید لینولئیک مثبت و خیلی معنی دار (**0/804=r)  بود. با توجه به نتایج حاصله از این پژوهش ارقام ابوسطل و گروسان به عنوان ارقام متحمل به تنش سرما و ارقام کرونیکی، سیاب و کلافرج ارقام حساس به تنش سرما شناسایی شدند.

assessment of cold stress tolerance in the leaves of some olive (olea europaea l.) cultivars

severe cold is one of the most important limiting factors for olive production. this research aimed to evaluating and selecting cold tolerant olive cultivars. therfore, six olive cultivars including; grossane, abusatl, koroneiki, chavar, siab and kolafaraj were evaluated under five cold treatments (control, 9°c, 11°c, 13°c and 15°c). electrolyte leakage, leaf thickness and relative water, nitrogen, calcium, potassium, total carbohydrate, oleic and linoleic acids contents of the leaves of olive cultivars were measured. the results indicated that the lowest leaf thickness related to cv. koroneiki with average of 0.42 mm. the highest total carbohydrate was in the leaves of grossane (4.83%) and the lowest in koroneiki (2.20%). the cultivar × cold treatment interaction effect showed that in the 9°c, the highest changes in electrolyte leakage, as compared to the control temperature, was in cv. siab (53.26%) and koroneiki (48.59%). at the 11°c, the highest electrolyte leakage related to kolafaraj (73.39%). there was significant difference between cold treatments for electrolyte leakage. as the temperature decreased to 15°c, electrolyte leakage increased. mean comparison showed that cv. abusatl (60.0%) and grossane (60.86%) had the lowest electrolyte leakage. correlation coefficient between oleic acid and linoleic acid contents was negative and significant (r = 0.490*). relative water content had positive and significant correlation coffeieceint (r = 0.533*) with leaf potassium content. leaf thickness had positive and highly significant correlation with oleic acid (r = 0.878**), and significan with linoleic acid (r = 0.545*). correlation coefficient between total carbohydrate and linoleic acid was positive and significant (r = 0.804**). based on the results of this research cv. abusatl and grossane were cold tolerant, and cv. koroneiki, cv. siab and cv. kolafaraj were cold sensitive.