ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های کلزا بهاره با استفاده از تجزیه بای پلات gge

بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در انتخاب ژنوتیپ‌های برتر نقش مهمی دارد و یکی از مهمترین پدیده ها در برنامه‌های به‌نژادی محصولات زراعی است. به منظور بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه کلزا در چهار منطقه از اقلیم گرم و خشک جنوب و گرم مرطوب شمال ایران، 16 لاین‌ آزاد گرده ‌افشان کلزای بهاره در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی (95-1394 و 96-1395) کشت شدند. تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که اثر محیط بر و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. تجزیه داده‌ها با استفاده از روش gge منجر به شناسایی چهار محیط کلان: گرگان (شامل لاین g8)، ساری (شامل لاین‌ g4)، ساری-زابل (شامل لاین g13) و زابل (شامل لاین g10) شد. لاین‌های g4 (آسا)، g8 (روشنا) و g13 (آرام) به‌ترتیب با 2581، 2509 و 2774 کیلوگرم در هکتار دارای بالاترین میانگین عملکرد دانه و پایداری عملکرد بودند که در بین آنها لاین g4 بیشترین پایداری عملکرد را داشت. رقم g11 (شاهد) با 2155 کیلوگرم در هکتار در گروه لاین‌های با عملکرد دانه پایین و ناپایدار طبقه‌بندی شد. به‌طورکلی، گروه‌بندی لاین‌های بهاره کلزا بر اساس اثر متقابل ژنوتیپ × محیط با استفاده از روش gge بای‌پلات رهیافتی مفید برای آزادسازی ارقام کلزای بهاره با پتانسیل عملکرد بالا و پایدار برای محیط‌های هدف است.

evaluation of seed yield stability of spring rapeseed genotypes using gge biplot analysis

the phenomenon of genotype × environment interaction has important implications for selection of superior genotypes which remains as one of the main goals of crop breeding programs. to investigate the seed yield stability of promising spring rapeseed lines in four field stations in southern warm and dry and northern warm and humid agro-climatic zones of iran. sixteen open pollinated spring promising rapeseed lines were sown in randomized complete block design with three replications in two cropping cycles (2015-16 and 2016-17). combined analysis of variance revealed that the effect of environment on seed yield was significant (p < 0.01). genotype × environment interaction effect was also significant (p < 0.01) on seed yield. gge biplot analysis identified four mega-environments; gorgan (line g8), sari (line g4), sari-zabol (line g13) and zabol (line g7). lines g4 (asa), g8 (roshana) and g13 (aram) with average seed yield of 2714, 3349 and 3817 kg ha-1, respectively, had higher seed yield and yield stability. line g4 had the highest seed yield stability. line g11 (rgs003) with 2155 kg ha-1 was identified as low yielding with low seed yield stability. generally, grouping of spring rapeseed lines based on genotype × environment interaction using gge biplot analysis is a useful approach for selection and releasing of spring rapeseed cultivars with high seed yield potential and yield stability for target environments.