ارزیابی امکان کاشت پاییزه چغندرقند در استان البرز

چغندرقند در استان البرز و اقلیم های مشابه، آب و هوای مدیترانه ای با زمستان های ملایم و تابستان های گرم و خشک، در فصل بهار کاشت می شود که به علت مصرف آب زیاد و شیوع آفات و بیماریها در منطقه با مشکلات زیادی مواجه می شود. توسعه پاییزه چغندرقند به دلیل مصرف آب کمتر نسبت به کاشت بهاره آن در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. این آزمایش در پاسخ به این سوال که آیا کاشت پاییزه چغندرقند در کرج و اقلیم های مشابه امکان پذیر است؟ اجرا شد. به دلیل اهمیت تعیین تاریخ مناسب کشت و همچنین ارزیابی ارقام مقاوم به ساقه روی، در این آزمایش دو رقم چغندرقند در سه تاریخ کاشت به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار و در سه سال زراعی (1396-1393) مورد ارزیابی قرار گرفتند. عامل اول: تاریخ های کاشت در سه سطحِ دهه دوم مهر، دهه اول آبان و دهه سوم آبان و عامل دوم رقم در دو سطح رقم شریف (نیمه مقاوم) و رقم ویکو (مقاوم) بود. در سالهای زراعی 13941393 و 13961395 اکثر گیا هچه ها در اثر سرما زدگی از بین رفتند ولی در سال زراعی 13951394 گیاهان زنده ماندند و مزرعه به عملکرد اقتصادی رسید. تجزیه واریانس داده ها در سال زراعی مذکور نشان داد که میزان ساقه روی و سرمازدگی در تاریخ های کاشت مختلف در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که با تاخیر در کاشت میزان ساقه روی از 15/9درصد به پنج درصد و سپس به نیم درصد کاهش یافت، در حالیکه میزان سرمازدگی از 7/48 درصد به 78/8 درصد افزایش یافت. اثر تاریخ کاشت برای عملکرد ریشه، شکر و شکر سفید در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. تاریخ کاشت اول با 41/6 ، 6/5 و 4/3 تن در هکتار، به ترتیب بیشترین عملکرد ریشه، شکر و شکر سفید را به خود اختصاص داد. عملکرد شکر و شکر سفید نیز به ترتیب با 4/2 و 2/9 تن در هکتار متعلق به رقم ویکو و بیشتر از رقم شریف بود. نتایج این پژوهش کاشت پاییزه چغندرقند را در منطقه کرج و مناطق مشابه از نظر اقلیمی، به دلیل سرمازدگی و درصد ساقه روی بالا توصیه نمی کند. اگرچه در آینده با توجه به روند گرمتر شدن این اقلیم، کاهش منابع آب کشور و با مطالعه و دستیابی به ارقام مقاوم تر به ساقه روی و سرمازدگی، شاید کاشت پاییزه چغندرقند در کرج و اقلیم های مشابه امکان پذیر شود.

Assessment of Possibility of Autumn Sowing of Sugar Beet in Alborz Province in Iran

Sugar beet is usually planted in spring in Alborz province and similar climatic conditions, and uses high irrigation water and suffers from the breakout of pests and diseases. The development of sugar beets cultivars for autumn sowing has become of interest of breeders due mainly to its much lower irrigation water requirement than spring sown sugar beet. The present research was aimed to explore the possibility of autumn sowing of sugar beet in Karaj and similar climatic conditions. Two sugar beet cultivars; Sharif (moderately resistant) and Vico (resistant), and three sowing dates; earlyOctober, lateOctober and midNovember were evaluated as factorial arrangements in randomized complete block design with three replications at sugar beet research station, Karaj, Iran, in three growing seasons from 2014 to 2017. Most seedlings were killed by winter freezing in 2014 and 2016, however, sugar beet seedlings survived in 2015 winter and produced economic yield. Analysis of variance of data for the 201516 growing season showed that when sowing date delayed from earlyOctober to lateOctober and midNovember, the bolting rate significantly decreased from 15.9% to 5.0% and 0.5%, respectively. However, the winter killing rate increased from 48.7% in earlyOctober to 62.6% and 78.8% in the second and third sowing dates, respectively. Sowing date significantly (p < 0.01) affected root, sugar and white sugar yields. The highest root, sugar and white sugar yields (41.6, 6.5 and 4.3 tha1, respectively) were produced in earlyOctober, and the lowest were obtained from lateOctober and midNovember sowing dates. Cultivars did not differ significantly for root yield, but were significantly (p < 0.05) different for sugar and white sugar yield. The sugar and white sugar yield of cv. Vico (4.2 and 2.9 tha1, respectively) was higher than cv. Sharif (3.4 and 2.2 tha1, respectively). Cv. Sharif’ was more sensitive to delay in sowing date. In conclusion, considering limitation of water resources in Iran, the development of resistant cultivars to bolting and freezing may facilitate autumn sowing of sugar beet in Karaj and similar climatic conditions.