اثر آرایش کاشت بر عملکرد علوفه، پروتئین و برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک تاج‌خروس علوفه‌ای (amaranthus hypocondriacus) در شرایط آب‌و‌هوایی گرگان

افزایش عملکرد در گیاهان زراعی مستلزم شناخت روش‌های مدیریتی مناسب و از جمله تعیین آرایش کاشت مناسب می‌باشد. به منظور بررسی اثر آرایش کاشت بر عملکرد کمی و کیفیت علوفه و برخی صفات مورفولوژیک تاج‌خروس علوفه‌ای آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در سال‌های 1396 و 1397 انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اول فاصله بین ردیف‌ها‌ی کاشت (30، 45 و 60 سانتیمتر) و عامل دوم فاصله بوته‌ها روی ردیف (5، 10، 15، 20، 25 و 30 سانتیمتر) بود. نتایج نشان داد که اثر فاصله بوته‌ها روی ردیف و اثر متقابل فاصله بین ردیف‌ها × فاصله بین بوته‌ها بر روی کلیه صفات مورد بررسی (ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک، نسبت برگ به ساقه و عملکرد پروتئین) معنی‌دار بود. فاصله بین ردیف‌ها بر کلیه صفات بجز نسبت برگ به ساقه معنی‌دار بود. با توجه به معنی‌دار شدن برهمکنش‌ها، برش‌دهی اثر متقابل صورت گرفت تا در هر فاصله بین ردیف، فاصله بین بوته‌ها روی ردیف مناسب مشخص شود. در تیمارهای برتر (آرایش کاشت‌های‌30 × 30 ، 5 × 10، 45 × 5 و60 ×5‌ سانتیمتر) بیشینه عملکرد پروتئین و علوفه خشک به ترتیب در دامنه 896 تا 956 کیلوگرم در هکتار و 05/8 تا 7/7 تن در هکتار تغییرات نشان داد. بر این اساس به منظور حصول بیشینه عملکرد علوفه تر، علوفه خشک و پروتئین پیشنهاد می‌شود در صورتی که فاصله بین ردیف‌ها 30 سانتیمتر باشد، فاصله بوته‌ها روی ردیف 105 سانتیمتر (معادل تراکم بوته به ترتیب 66/6 و 33/3 بوته در مترمربع) در نظر گرفته شود. در صورتی که فاصله بین ردیفها 45 و 60 سانتیمتر باشد فاصله بوته‌ها روی ردیف بایستی پنج سانتیمتر (تراکم بوته به ترتیب 44/4 و 33/3 بوته در مترمربع) باشد. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که آرایش کاشت‌های مناسب تاج خروس علوفه‌ای در شرایط آب و هوایی گرگان30 × 30، 5 × 10، 45 × 5 و60 × 5 سانتیمتر است.

Effect of Planting Arrangement on Forage Yield, Protein Content and Some Morpho-Physiological Characteristics of Forage Amaranth

Increasing yield in field crops requires identification of appropriate management practices including suitable planting arrangement. A field experiment was carried out to determine the effect of planting arrangement on forage yield, protein content and some phsiomorphological traits of forage amaranth at Gorgan agriculture research station, Gorgan, Iran, in 20172018 growing seasons. The experimental design was factorial arrangements in randomized complete block design with three replications. The first factor was the row spacing at three levels (30, 45 and 60 centimeter), and the second factor was inter plant spacing at six levels (5, 10, 15, 20, 25 and 30 centimeter). The results showed that the effect of inter plant spacing and the interaction effects of row spacing × inter plant spacing were significant on all studied traits. The effect of row spacing on all traits, except leaf to stem ratio, was significant. Considering the significant interaction effects, slicing of interaction effects was performed to determine the best inter plant spacing for each row spacing. In suitable combinations; 30 × 5, 30 × 10, 45 × 10 and 60 × 5 centimeters planting arrangement, higher protein yield and dry forage yield of 896956 Kg.ha1 and 7.78.05 ton.ha1 were obtained, respectively. In summary, for achieving higher forage yield, if the row spacing is 30 cm the inter plant spacing should be 510 centimeters (plant density 66.6 and 33.3 plant m2, respectively). Given the row spacing is 45 and 60 cm, then the inter plant spacing should be five centimeters (plant density 44.4 and 33.3 plant m2, respectively). The results of this experiment showed that the appropriate planting arrangements for amaranth in Gorgan environmental conditions are 30 × 5, 30 × 10, 45 × 10 and 60 × 5 centimeter.