عملکرد و کیفیت علوفه و بهره‌وری مصرف آب کوشیا، ارزن، سورگوم و ذرت در شرایط تنش کم آبی

به منظور ارزیابی عملکرد و کیفیت علوفه و بهره‌وری مصرف آب هار گیاه علوفه‌ای کوشیا (kochia scoparia l. schrad)، ارزن مرواریدی (pennisetum glaucum l.)، سورگوم (sorghum bicolor l. moench) و ذرت علوفه‌ای(zea mays l.) در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی به‌صورت‌ کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال (1396-1395) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جوپار کرمان انجام شد. سطوح آبیاری در کرت‌های اصلی شامل آبیاری کامل (بدون تنش)، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب بر اساس 80، 130 و 180 میلی‌متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس a و چهار گیاه علوفه‌ای شامل کوشیا، ارزن مرواریدی، سورگوم و ذرت در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. سورگوم در کلیه سطوح تنش خشکی بیشترین عملکرد علوفه را در مقایسه با سه گیاه دیگر تولید نمود. این گیاه در شرایط آبیاری کامل با تولید 101241 کیلوگرم علوفه تر و 30181 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار بیشترین عملکرد علوفه را داشت. با افزایش تنش خشکی کاهش عملکرد در کوشیا نسبت به سایر گیاهان کمتر بود. بیشترین بهره‌وری مصرف آب در شرایط تنش ملایم به دست آمد. بیشترین بهره‌وری مصرف آب در تیمارهای آبیاری بهینه، تنش ملایم و تنش شدید به ترتیب با مقادیر3.17 ، 2.97 و 2.8 کیلوگرم علوفه خشک بر متر مکعب آب به سورگوم تعلق داشت. ارزن با 11.89 درصد پروتئین خام بیشترین و سورگوم با 8.19 درصد کمترین پروتئین خام علوفه را داشتند. بر اساس نتایج این پژوهش سورگوم دارای بیشترین عملکرد علوفه و بهره‌وری مصرف آب و کوشیا به عنوان متحمل‌ترین علوفه به تنش خشکی بود. با توجه به اهمیت کمیت و کیفیت علوفه برای پرورش دام تحقیق بر روی کشت مخلوط سورگوم با ارزن پیشنهاد می‌شود.

Forage Yield and Quality and Water Productivity of Kochia, Millet, Sorghum and Maize Under Water Deficit Stress Conditions

To evaluate forage yield and quality as well as water productivity of kochia (Kochia scoparia L. Schrad), millet (Pennisetum glaucum L.), sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) and maize (Zea mays L.) under water deficit stress conditions, a field experiment was carriedout as split plot arrangements in randomized complete block design with four replications in two years (20162017) in Kerman, Iran. Three irrigation regimes including; optimal irrigation, mild and severe stress levels based on 80, 130 and 180 mm cumulative pan evaporation, respectively, were assigned to main plots and four plant species; kochia, millet, sorghum and maize were randomized in subplots. Sorghum had the highest forage yield in all irrigation regimes. Sorghum in optimal irrigation had 101241 kg ha1 of fresh forage and 30181 kg ha1 dry forage. With increasing drought stress severity, yield reduction was lower in kochia than other plant species. The highest water productivity obtained under mild drought stress. The highest water productivity in optimal, mild and severe drought stress levels belonged to sorghum with 3.17, 2.97 and 2.8 kg m3, respectively. Millet had the highest (11.8%) and sorghum the lowest (8.9%) crude protein in dry forage. Based on the results of this research, sorghum had the highest forage yield and water productivity, and kochia was the most tolerant plant for drought stress conditions. Considering the importance of quantity and quality of forage for livestocks, it is suggested that intercropping of sorghum and millet will be considered as a research priority in future.