تجزیه ژنتیکی مقاومت به نژاد 1/2 پژمردگی آوندی در جمعیت‌های خربزه (cucumis melo l.) بومی ایران

بمنظور درک ژنتیک مقاومت به واریانت زردی نژاد یک دوی بیماری پژمردگی آوندی خربزه (fusarium oxysporum f. sp. melonis) در جمعیت‌های بومی کشور، هفت جمعیت تجاری بومی کشور شامل تیل مگسی نیشابور، جلالی گرمسار، سوسکی گرمسار، خاقانی مشهد، چاپالیزی تربت جام، سمسوری ورامین و شادگانی اهواز، در یک تلاقی دی‌آلل شامل والدین و تلاقی‌های f1، وارد شدند. مقاومت هیجده گیاهچه از هر ژنوتیپ در سه تکرار (در مجموع 36 فرد از هر ژنوتیپ) با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد ارزیابی و با استفاده از تجزیه دوی گاردنر و ابرهارت تجزیه ژنتیکی شد. صفات مورد ارزیابی عبارت بودند از سطح زیر منحنی توسعه بیماری (audpc)، شاخص شدت بیماری (dsi) و دوره نهفتگی بیماری (lp). درحالی‌که جمعیت مگسی نیشابور کمترین تفاوت مثبت را در برای audpc و dsi و بیشترین تفاوت منفی را در lp با شاهد مقاوم نشان داد. واریانس ژنتیکی، افزایشی و غیر افزایشی همانند ضرایب تغییرات متناظر آن‌ها برای هر سه صفت در سطح احتمال حداقل p<0/05 معنی‌دار بود که نشان‌دهنده اثر معنی‌دار افزایشی و غالبیت در تبیین ژنتیکی صفات مذکور بود. بیشترین مقدار نسبت بیکر (نسبت gca/sca)، با مقدار 0.86 برای dsi برآورد گردید که نشان داد اهمیت اثر افزایشی در تبیین dsi بیش از سایر شاخص‌ها است. بالاترین وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی برای شاخص dsi و به ترتیب برابر با 0.82 و 0.71 برآورد گردید که هر دو در سطح احتمال حداقل 0.05 معنی‌دار بودند. وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی lp به ترتیب h2b=0.66 و h2n=0.47 (هر دو معنی‌دار در سطح p<0.05) برآورد شد. با توجه به واریانس افزایشی و غیر افزایشی (غالبیت) معنی‌دار برای این شاخص به‌عنوان یک شاخص مطمئن برای اندازه‌گیری مقاومت به پژمردگی آوندی در برنامه‌های به‌نژادی خربزه پیشنهاد می‌شود.