ارزیابی پارامترهای ژنتیکی صفات مهم زراعی کنجد در شرایط آبیاری و محدودیت آبی با استفاده از روش دی‌آلل‌کراس

در این بررسی، از روش دای‌آلل‌کراس یک طرفه، روش 2 گریفینگ و مدل مخلوط b برای ارزیابی پارامترهای ژنتیکی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک هفت لاین کنجد و 21 توده f2 آن‌ها در شرایط آ بیاری و محدودیت آبی استفاده شد. بر اساس نسبت میانگین ترکیب‌پذیری عمومی به خصوصی در شرایط آبیاری، کنترل صفات تعداد روز تا آغازگل‌دهی، تعداد روز تا پایان گل‌دهی، تعداد روز گل‌دهی ، تعداد روزتا رسیدگی، تعداد کپسول در شاخه اصلی، وزن هزار دانه، عملکرد شاخه اصلی، طول کپسول، طول میان گره، تعداد گره غیر زاینده کپسول، تعداد گره زاینده کپسول و تعداد کل گره تحت تاثیر اثر افزایشی ژن‌ها، برخی صفات تحت تاثیر اثر غیر افزایشی ژن‌ها و برخی دیگر تحت تاثیر صفات ترکیب متوازنی از این دو اثر بود. مقادیر وراثت‌پذیری‌ عمومی از 58/4 درصد برای طول میان‌گره تا 97/7 درصد برای تعداد کپسول در بوته متغیر بود. ارزیابی وراثت‌پذیری خصوصی نشان‌دهنده مقادیر بالای این شاخص برای صفات تعداد کپسول در شاخه اصلی با 82/5 درصد و روزتا رسیدگی با 80/5 درصد بود که حاکی از بازده بالای انتخاب برای این صفات بود. در شرایط محدودیت آبی در تمام صفات، اثر غیر افزایشی ژن‌ها نقش بیشتری داشت. وراثت‌پذیری عمومی صفات در این شرایط تغییر محسوسی نسبت به شرایط آبیاری نداشت، اما برآوردهای وراثت‌پذیری خصوصی در شرایط محدودیت آبی نسبت به آبیاری دچار کاهش شد که بیانگر احتمال کندی پیشرفت برنامه‌های به‌نژادی است.