اثر تاریخ کاشت و تراکم بذر بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو ژنوتیپ تریتیکاله

تریتیکاله حاصل تلاقی گندم و چاودار است که طی یک روند تحقیقات طولانی در زمینه ژنتیک و سیتوژنیک ایجاد شده و با شرایط سخت و کشاورزی کم نهاده سازگار شده است. این تحقیق با هدف بررسی تاریخ کاشت و تراکم بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه دو ژنوتیپ تریتیکاله در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق مشهد و در دو سال زراعی 87-1386 و 88-1387 به اجرا درآمد. برای انجام این آزمایش از طرح اسپلیت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار استفاده شد. عامل تاریخ کاشت در پنج سطح (15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذر با میانگین دمای هوا به ترتیب 16/1، 13/9، 12/2، 7/9 و 5/6 درجه سانتی گراد) در کرت های اصلی و دو عامل تراکم بذر و ژنوتیپ به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. عامل تراکم بذر در سه سطح شامل 250، 450 و 650 دانه در مترمربع با در نظر گرفتن وزن هزار دانه ژنوتیپ های تریتیکاله و عامل ژنوتیپ در دو سطح شامل ژنوتیپ et-79-17 و رقم سناباد بود. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و تعداد دانه در سنبله معنی دار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب از تاریخ کاشت دوم (30 مهر) و پنجم (15 آذر) حاصل شد. تاخیر در کاشت موجب کاهش معنی دار عملکرد دانه شد و به طور میانگین به ازای هر روز تاخیر در کاشت حدود 55 کیلوگرم در هکتار از عملکرد دانه کاسته شد. با جمع بندی نتایج صفات مورد مطالعه، تاریخ کاشت مناسب این دو ژنوتیپ تریتیکاله در شرایط آب و هوایی مشهد اواخر مهر (30 مهر) بود. اثر تراکم های مختلف بذر بر عملکرد بیولوژیک معنی دار و بر عملکرد دانه غیر معنی دار بود و به نظر می رسد سطح پایین تراکم بذر (250 دانه در متر مربع) برای این دو ژنوتیپ تریتیکاله مناسب باشد. بین دو ژنوتیپ تریتیکاله از نظر عملکرد تفاوت آماری معنی داری وجود نداشت.

Effects of Planting Date and Seed Density on Grain Yield and Yield Components of Two Triticale Genotypes

To determine the suitable planting date and seeding density of two triticale genotypes in Mashhad climatic conditions during 20072009 growing seasons, an experiment was carried out, using a Splitfactorial based on randomized complete block design with three replication, at Torogh Agricultural and Natural Resources Research Center, Mashhad, Iran. Main plots were devoted to five planting dates and sub plot were factorial combination of three planting densities and two triticale genotypes. Planting dates were Oct. 7, Oct. 22, Nov. 6, Nov. 21 and Dec. 6 and triticale genotypes were: ET7917 and Sanabad. The results showed that, the effect of planting date on grain yield, biological yield and number of grain per spike was significant. The highest grain yield was oblained from second planting date (Oct. 22) and delay in planting date decreased grain yield. Delay in planting date, decreased yield in average of 55 kg ha1 per day. However, results showed that the best planting date for triticale genotypes was Oct. 22 in Mashhad climatic condition. The effect of seeding density on biological yield was significant and with increasing seeding density, biological yield was decreased. There was no significant difference among seeding density for grain yield and the 250 seeds per m2 was the best density for triticale. Significant differences were not observed between two genotype concerning grain yield and other traits.