کانی‌شناسی رسی پالئوسول‌های لسی اوایل پلیستوسن و مقایسه آن با خاک‌های لسی مدرن

رسوبات لسی شمال ایران، حاوی اطلاعات ارزشمندی از شرایط اقلیمی و محیطی گذشته منطقه می باشند. مطالعات سن یابی و رسوب‌شناسی گسترده ای بر روی لس های میانی و اواخر پلیستوسن در دهه‌های گذشته صورت گرفته است؛ ولی نیاز به مطالعه مقایسه ای در مورد رسوبات لسی قدیمی تر، ضروری است. از این رو، این پژوهش با هدف مطالعه کانی شناسی رسی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی پالئوسول های لسی اوایل پلیستوسن و مقایسه آن با خاک های لسی مدرن در مناطق آق بند، یلی بدراق و قره آغاچ استان گلستان انجام شد. پس از بررسی های کامل گزارش های خاک شناسی و تفسیر عکس های هوایی، در مجموع شش خاک رخ حفر و مطالعه گردید. پس از مشاهده‌های مقدماتی و صحرایی و تعیین افق‌ها برای هر پروفیل در منطقه، رده‌بندی خاک ها براساس سیستم های جهانی خاک صورت گرفت. سپس از هر یک از افق ها به مقدار کافی نمونه خاک برای انجام آزمایش های فیزیکوشیمیایی و کانی شناسی رس تهیه گردید. مقایسه نتایج آزمایش های فیزیکوشیمیایی (نظیر رنگ، درصد آهک، میزان ظرفیت تبادل کاتیونی، نسبت آهن و ...) در خاک های لسی قدیمی و مقایسه آن با خاک های لسی مدرن، نشان دهنده این است که خاک های لسی قدیمی، چندین مرحله خاک سازی را گذرانده اند. یکی از شاخص های بررسی تغییر اقلیم گذشته در لس ها، کانی های رسی است. نتایج کانی‌شناسی رس نشان داد در خاک های لسی اوایل پلیستوسن، وجود رس های هوادیده ای، مانند اسمکتیت در مقادیر بیش‌تر بیانگر شرایط مرطوب تر و مساعد هوادیدگی در عصر بین یخچالی است و حضور رس های اولیه و بدون تحول مانند ایلیت و کلریت در خاک های لسی اواخر پلیستوسن، با اقلیم حال حاضر در منطقه مطابقت داشته، محیط خشک تر کنونی را تایید می نماید.