تغییر و تحول خاک های تشکیل شده از مواد مادری رسوبی مختلف در ناودیس شیخ، شمال شرق بجنورد

به منظور مطالعه تاثیر ویژگی‌های سنگ مادر بر ویژگی‌های خاک، تنوعی از سنگ های رسوبی از شش سازند در ناودیس شیخ )شمال شرق بجنورد( انتخاب گردیدند که شامل سنگانه (شیل)، آب‌دراز و کلات (سنگ های آهکی) پسته‌لیق (سنگ رس)، خانگیران (ماسه سنگ) و نئوژن (مارن گچ‌دار) می‌باشند و مکان حفر خاکرخ ها بر روی پایدارترین سطوح ژئومورفیک موجود بر روی سازند ها و به گونه‌ای انتخاب گردید که خاک ها بیشترین وابستگی را به سنگ مادر زیرین خود داشته باشند. بجز خاکرخ های مطالعه شده بر روی سازندهای کلات و آب دراز که بر روی شیب کناری حفر شده اند، سایر خاکرخ ها بر روی قله شیب حفر شدند. مقایسه تکامل خاک های حاصل از سنگ های آهکی نشان می دهد که درجه تکامل آنها متاثر از تفاوت نوع سنگ های آهکی می باشد؛ همچنین وجود ذرات درشت کوارتزی در ماسه سنگ و نبود کانی های قابل هوادیدگی محدودیت اصلی برای تحول خاک از ماسه سنگ است. نتایج نشان می دهد که تکامل خاک از سنگ های مادری ریز‌بافت شامل شیل، سنگ رس و مارن گچی متاثر از مقدار و نوع کانی‌های رسی و نیز مقدار گچ می‌باشد به‌طوری‌که فراوانی اسمکتیت به همراه درصد زیاد رس موجب تشکیل خاک های ورتی‌سول بر روی سنگ رس شده است در حالی‌که با وجود اسمکتیت قابل توجه، حضور مقدار زیاد گچ در خاک های حاصل از مارن های گچی موجب تعدیل انبساط و انقباض و مانع تشکیل ورتی‌سول می‌شود. نتایج نشان می‌دهد که پایداری زمین نما، استعداد خوب هوادیدگی و ترکیب کانی های رسی موجود در شیل از مهم‌ترین عوامل تشکیل خاک‌های عمیق‌تر و با تکامل بیشتر بر روی شیل های سازند سنگانه) می‌باشند.