تجزیه پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های پیشرفته گندم بهاره تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی

به‌منظور مطالعه تجزیه پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های پیشرفته گندم بهاره تحت شرایط تنش کم‌آبی، 28 ژنوتیپ گندم به‌صورت دو آزمایش جداگانه تحت شرایط بدون تنش و تنش خشکی (با قطع آبیاری در مرحله ظهور 50 درصد سنبله‌های هر واحد آزمایشی) و طی دو سال زراعی 96-95 و 97-96 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده‌های حاصل از ارزیابی صفات نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه از نظر کلیه صفات در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌داری وجود داشت. برهمکنش ژنوتیپ × شرایط آبیاری از نظر صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته و شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد و برای صفات وزن هزار دانه و بیوماس در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود و نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در شرایط مختلف آبیاری واکنش‌های متفاوتی از نظر این صفات داشتند. نتایج حاصل از آماره‌های واریانس محیطی و ضریب تغییرات محیطی مشابه بود که نشان دهنده وجود یک جنبه مشترک بین آن‌هاست. بر اساس این آماره‌ها ژنوتیپ‌های کریم، قابوس، زاگرس، آفتاب، urbwyt-94-3، urbwyt-94-9، urbwyt-94-7 و urbwyt-94-2، بر مبنای آماره پایداری اکووالانس ریک ژنوتیپ‌های مروارید، گنبد، آرتا، روشن، erwyt-94-8 و urbwyt-94-10، آماره میانگین رتبه ژنوتیپ‌های دریا، آفتاب، erwyt-94-7، urbwyt-94-10، urbwyt-94-2 و urbwyt-94-4 و آماره انحراف معیار رتبه ژنوتیپ‌های مروارید، گنبد، سوپر هد، آرتا، روشن و urbwyt-94-10 به‌عنوان ژنوتیپ‌های پایدار شناسایی شدند. ژنوتیپ‌های urbwyt-94-10، روشن، erwyt-94-8 و erwyt-94-7 نیز از نظر آماره غیر پارامتری کتاتا به‌عنوان ژنوتیپ‌های پایدار و پر محصول شناسایی شدند. با در نظر گرفتن میانگین عملکرد ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در چهار محیط، در مجموع ژنوتیپ‌های کریم، آفتاب، روشن، urbwyt-94-7، urbwyt-94-9، urbwyt-94-10 و urbwyt-94-2 جزو ژنوتیپ‌های پایدار و پر محصول شناسایی شدند.

Yield Stability Analysis of Advanced Spring Wheat Genotypes under Non-Stress and Drought Stress Conditions

AbstractIntroductionWheat (Triticum aestivum L.) is the first most important cereal crop in the world. Drought, among abiotic stresses, is known as the most complicated, devastating factor against wheat production. Although drought impedes wheat yield at all growth stages, its negative impacts are more critical during the flowering and grainfilling phases (terminal drought) and result in substantial yield losses. A prolonged and severe drought will result in a significant decrease in the production of crop and serious issues of food supply and food security. Given the growing population in developing countries such as Iran, and the economic and political importance of producing this cereal, a serious examination at its production and breeding is warranted. Materials and MethodsIn order to study yield stability analysis of advanced spring wheat genotypes under nonstress and drought stress conditions (stop irrigation in the stage of the emergence of 50% inflorescence of each experimental unit), 28 genotypes were evaluated in 20162017 and 20172018 cropping years in two separate experiments with a randomized complete block design with three replications in the research field of Islamic Azad University of Tabriz. Results and DiscussionCombined analysis of variance under two conditions in two crop years revealed a statistically significant difference between studied genotypes for all traits (P<0.01). Genotype × condition interaction was significant for seed yield, number of seeds in spike, plant height, harvest index in 5% probability level and 1000 seed weight and biomass in 1% probability level. The results of the present study showed that the studied genotypes had different reactions under different environmental conditions for these traits. Based on the results obtained from parametric method which includes environmental variance and environmental coefficient of variation genotypes Karim, Gabos, Zagros, Aftab, URBWYT943, URBWYT949, URBWYT947 and URBWYT942،; in Wricke’s Ecovalence genotypes Morvarid, Arta, Gonbad, Roshan, ERWYT948 and URBWYT9410; in average rating genotypes Darya, Aftab, ERWYT947, URBWYT9410, URBWYT942 and URBWYT944; in standard deviation of rank genotypes Morvarid, Gonbad, Superhead, Arta, Roshan and URBWYT9410 known as stable genotypes. Based on nonparametric method of Ketata et al. genotypes Roshan, URBWYT9410، ERWYT948 and ERWYT947 known as the stable and high yields genotypes. Overall, the genotypes Karim, Aftab, Roshan, URBWYT947، URBWYT949، URBWYT9410 and URBWYT942 introduced as the stable and high yields genotypes. The findings of the study revealed that the results of environmental variance statistics and coefficients of environmental variation are similar, indicating a common trait between them. In other words, the genotypes that were known as sustainable genotypes based on environmental variance stability statistics are exactly those genotypes that were identified as sustainable genotypes based on environmental stability coefficient statistics. ConclusionAs regards the genotypes that were known as sustainable genotypes based on environmental variance stability statistics are exactly those genotypes that were identified as sustainable genotypes based on environmental stability coefficient statistics Therefore, it can be argued that environmental variance stability statistics and environmental stability coefficient statistics are the best indicators in the identification of the stable genotypes in terms of yield.