بررسی تنوع گونه‌ای درختان و فلور در ارتفاعات مختلف و شیب‌های شرقی و غربی دره شیرین‌رود، استان مازندران، ایران

بررسی تنوع گونه ای درختان، یکی از مطالعات مهم اکولوژی به شمار می رود. رودخانه شیرین رود به عنوان یکی از شاخه های اصلی رود تجن در جنگل های کوهستانی هیرکانی در استان مازندران جریان دارد. امتداد اصلی این رودخانه، شمالیجنوبی است و دره های عمیق آن باعث ایجاد پوششی غنی در دو سمت شرقی و غربی شده است. با این فرض که خُرد اقلیم ایجاد شده توسط رود بر تنوع درختی موجود تاثیرگذار است در سال 1390، در قطعه ای به طول 15 کیلومتر در دو سوی رودخانه، پلات های 40 در 40 متر مربعی استقرار یافت و درصد پوشش و فراوانی درختان موجود در این عرصه گزارش شد. تیپ غالب درختی این ناحیه راشممرزافرا است. محاسبه شاخص های مختلف ناهمگنی، نشانگر یکسان بودن تنوع درختان در شیب های دو سوی دره است. محاسبه شاخص های تنوع در سه طبقه ارتفاعی: 700-900، 900-1300 و 1300-1700 متری از سطح دریا نشان داد که طبقه متوسط دارای بیشترین تنوع است. شاخص های یکنواختی کامارگو و سیمپسون و اصلاح شده نی یکنواختی بیشتری را برای دامنه های رو به شرق نشان می دهند. از نظر ارتفاعی نیز بیشترین یکنواختی در ارتفاعات پایین دیده می شود. اقلیم ویژه منطقه، دریافت رطوبت و حرارت یکسان با توجه به پُر ژرفا و کم وسعت بودن دره رودخانه باعث ایجاد شرایط جوی یکسان و در نتیجه تنوع برابر در دامنه های رو به شرق و غرب دره شیرین رود شده است. افزون بر این، دور بودن از تخریب های انسانی در دو طبقه ارتفاعی بالاتر، توجیه مناسبی برای تنوع بیشتر این مناطق در مقایسه با ارتفاعات پایین تر است. یکنواختی کمتر در ارتفاعات بالا و شیب های غربی دره به علت حضور فراوان و چیرگی بالای گونه راش است. علاوه بر بررسی تنوع درختان، ترکیب فلوریستیک جنگل نیز مطالعه شد. تعداد 111 گونه گیاهی چوبی و علفی شناسایی و پراکنش جغرافیایی و شکل زیستی آنها تعیین شد. همی کریپتوفیت ها (46 درصد)، فانروفیت ها (26 درصد) و ژئوفیت ها (21 درصد) فراوان ترین شکل های زیستی منطقه بودند. پراکنش جغرافیایی اروپاسیبری مهم ترین فیتوکوریون سازنده ساختار کورولوژیک دره های رودخانه شیرین رود است.

A study of tree species diversity and flora in different altitudes and slopes of the Shirinrood river valley, Mazandaran, Iran

Study of tree diversity in forests is ecologically a fundamental issue. Shirinrood river flows as a main upstream toward Tadjan river in mountainous hyrcanian forests, Iran. The river itself, the rich, almost continuous vegetation cover in its valley, between lateral embankments. This study was carried out on forest vegetation distributed in 700 to 1700 m along the east and west river banks of Shirinrood, extended southnorth, central Elborz, to identify diversity of the trees in relation to physiographic factors and to distinguish understory floristic composition. Certain 40×40 m2 plots were established and vegetation parameters and physiographic factors were recorded inside. The data were subjected to analyses by biodiversity software’s. Dominant vegetation type was FagusCarpinusAcer. The highest species diversity and lowest evenness were obtained in the midelevation part of the river (13001700 m). Statistically equal diversity was found in east and west slopes. Similar moisture and temperature as a result of narrow deep valleys makes two aspects of the river similar in climatic condition and so in biodiversity. Furthermore, we suggest that lower diversity in low elevations is the consequence of the comparatively higher anthropogenic disturbances. Evenness in west slopes and middle elevations was low because of high dominance by Fagus orientalis. The results also revealed 111 plant species belonging to different life forms and chorotypes. Hemicryptophytes (46%), phanerophytes (26%) and geophytes (21%) were dominant life forms and EuroSiberian elements were dominant chorotypes in this area. Such studies may provide a critical venue for conservation of both species and natural ecosystems.