ارزیابی تنوع صفات ریخت ‌شناسی ژنوتیپ‌های نعناع‌ فلفلی ایران با منشاهای مختلف

نعناع ‌فلفلی (mentha piperita l.) از خانواده lamiaceae یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی است. علاوه بر اثرات درمانی، به‌عنوان طعم‌دهنده در تولید انواع غذاها و فرآورده‌های دارویی استفاده می‌شود. با توجه به اهمیت زیادی که تنوع مورفولوژیکی در مدیریت ژرم‌پلاسم‌های گیاهی و حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی در برنامه‌های به‌نژادی دارد، انجام مطالعات مورفولوژیکی ضروری است. در این تحقیق هم به‌منظور ارزیابی تنوع صفات ریخت‌شناسی، 12 ژنوتیپ نعناع‌فلفلی از شهرهای مختلف ایران جمع‌آوری شدند و آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در محل ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان مشگین‌شهر استان اردبیل در سال 1400 اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها تفاوت معنی‌داری بین صفات بررسی‌شده نشان داد. نتایج نشان دادند صفات مهمی ازجمله عرض برگ بین 1.22 تا 1.67 سانتی‌متر، قطر ساقه 0.20 تا 0.27 سانتی‌متر، طول گلبرگ 0.20 تا 0.35 سانتی‌متر، تعداد گل‌آذین 0.77 تا 2.06، طول برگ 2.48 تا 3.34 سانتی‌متر طول دم‌گل 0.53 تا 2.16 سانتی‌متر، عرض برگچه 0.31 تا 0.50 سانتی‌متر و تعداد برگ 22.83 تا 92 در بین توده‌ها متغیر بودند. همچنین بیشترین همبستگی بین صفات طول دم‌برگ با طول دم‌گل (0.98) مشاهده شد. نتایج تجزیه خوشه‌ای توده‌های بررسی‌شده را به دو گروه تقسیم کرد. براساس نتایج این تحقیق تنوع ژنتیکی چشمگیری ازلحاظ صفات مورفولوژیکی بین ژنوتیپ‌های نعناع‌فلفلی وجود دارد که نشان ‌دهنده وجود پتانسیل ژنتیکی بالا در ژنوتیپ‌های نعناع ‌فلفلی است.

assessment of morphological traits variation of mentha piperita l. genotypes of different origins of iran

peppermint (mentha piperita l.) from the lamiaceae family is one of the most widely used medicinal plants. due to the importance of morphological trait variation in the management of plant germplasm for plant breeding, as well as the preservation of valuable genetic reserves in breeding programs, further morphological studies are needed. in this research, different accessions of this plant were collected from various regions of iran (ardabil, hamedan, kordestan, golestan, meshginshahr, firoozabad, noorabad, zanjan, tabriz, orumieh, and shiraz). an experiment was conducted in 2021 based on a randomized complete block design to evaluate the morphology of these accessions in the meshginshahr climatic condition. analysis of variance showed significant differences between the populations in traits. comparison of mean traits in total showed that important traits such as leaf width (1.22-1.67 cm), petal length (0.20-0.35 cm), stem diameter (0.20-0.27 cm), leaf length (2.48-3.34 cm), leaf petiole (0.53-2.16 cm), leaflet width (0.31-0.50 cm), and number of leaves (22.83-92) varied among accessions. the maximum correlation was observed between leaf petiole and pedicel length (0.98), while the minimum correlation was observed between the number of inflorescences and petal length (0.01). cluster analysis classified the accessions into two major groups. the results suggested that mentha piperita l. accessions from iran have high genetic diversity, which can be utilized in breeding programs.