معرفی گونه‌‌های نرم‌‌تنان حاشیۀ رودخانۀ کرج استان البرز

در طول اجرای پروژۀ تحقیقاتی جمع‌‌آوری و شناسایی فون حلزون‌‌های رودخانۀ کرج در استان البرز، طی سال‌‌های 1394 و 1395، تعداد زیادی از نرم‌‌تنان با استفاده از روش‌‌های متداول ازجمله توری‌‌های نمونه‌‌گیری و جمع‌‌آوری مستقیم با دست، از روی گیاهان آبزی، زیر چوب‌‌های پوسیده و روی درختچه‌‌ها و علف‌‌های هرز حاشیۀ رودخانه جمع‌‌آوری و بررسی شد. درمجموع، تعداد 19 گونه حلزون برای نخستین‌‌بار از رودخانۀ کرج استان البرز شناسایی شد که متعلق به 11 جنس از هشت خانواده بود و شناسایی براساس ویژگی‌‌های مورفومتری (شکل، اندازه، نقوش روی صدف، اپرکول، دریچۀ صدف، راست‌‌گرد یا چپ‌‌گردبودن صدف، محل قرارگیری سوراخ تنفسی، خط میانۀ پشتی، موکوس و رنگ آن، اندازۀ بدن، سوهانک، خط کلیه و دستگاه تولید مثلی) انجام شد. بیشترین و کمترین تنوع گونه‌‌ای در میان حلزون‌‌های شناسایی‌‌شده به ترتیب با 15 و هفت گونه مربوط به ایستگاههای دو و هفت از رودخانۀ کرج بود. بزرگ‌‌ترین خانواده ازنظر تنوع گونه‌‌ای خانوادۀ lymnaeidae با چهار گونۀ lymnaea truncatula، lymnaea gedrosiana، lymnaea palustris وlymnaea pereger بود؛ همچنین از بین گونه‌‌های شناسایی‌‌شده مهم‌‌ترین گونه ازلحاظ پزشکی در انتقال بیماری‌‌های انگلی در انسان و دام گونۀ lymnaea truncatula است. گونۀ gyraulus chinensis نیز برای نخستین‌‌بار از ایران گزارش می‌‌شود. تمام نمونه‌‌ها همراه با کلیۀ اطلاعات مکانی و زمانی مربوط، در موزۀ بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی موسسۀ تحقیقات گیاه‌‌پزشکی کشور موجود هستند.

Identification of Mollusca Species along the Karaj River in Alborz Province

Abstract In the course of the survey of mollusk fauna associated with the Karaj River in Alborz province of Iran and the collections made in the period 20152016, the fauna of snails was investigated. Specimens were mainly collected and studied using conventional methods such as sampling nets and direct collection by hand from aquatic plants, rotten substrates, shrubs, and weeds along the river. A total of 19 species of snails were identified for the first time from the Karaj River in Alborz Province, which belonged to 11 genera from 8 families and based on morphometric characteristics (including shape, size of shell, the dextral and sinistral position of the shell, operculum, aperture, radula, mucus color, respiratory pore, keel, renal ridge, and reproduction system). The most and least distribution among the identified snail species were 15 and 7 species belonging to Stations 2 and 7 of the Karaj River, respectively. The most commonlydistributed family was Lymnaeidae with 4 species of Lymnaea truncatula, Lymnaea gedrosiana, Lymnaea palustris, and Lymnaea pereger. Also, among the identified species, Lymnaea truncatula was the most frequent and had medical applications in the transmission of parasitic diseases in humans and Lymnaea truncatula. Gyraulus chinensi species was reported for the first time from Iran. All samples along with all relevant spatial and temporal information are available in the Museum of Agricultural Zoology Research Department of the Iranian Plant Protection Research Institute.