بررسی ریخت‌‌شناسی و تشریحی اندام‌‌های رویشی و ریزریخت‌‌شناسی دانه در برخی گونه‌‌های تیرۀ پنیرک

تیرۀ پنیرک یکی از تیره‌‌های مهم گیاهان گلدار است که ازنظر اقتصادی و همچنین ازلحاظ دارویی به آن توجه شده ‌‌است. در پژوهش حاضر تعداد 96 صفت کمی و کیفی ریختی و تشریحی برگ، دمبرگ، ساقه و دانۀ برخی گونه‌‌های ‌‌این تیره انتخاب و مقایسه شد. تحلیل خوشه‌‌ای ward و pca با استفاده از نرم‌‌افزار  rانجام شد. نتایج نشان داد گونه‌های متعلق به سرده‌‌های malva، alcea و abutilon در ‌‌یک خوشه و ‌‌نزدیک به گونه‌‌های سردۀ hibiscus ‌‌قرار می‌‌گیرند؛ ولی دو گونۀ hibiscus esculentus و gossypium hirsutum به‌‌طور‌‌ جداگانه ‌‌با‌‌ آنها خوشه ایجاد می‌‌کنند. جدا قرار گرفتن‌‌ این دو گونه از سایرین، مطابق با مطالعات پیشین بود. براساس نتایج مطالعۀ ریخت‌‌شناختی، گونه‌‌ها در فرم کلی برگ، شکل، ابعاد و تعداد قطعات پیش‌‌کاسه، ابعاد و شکل گل‌‌ و گلبرگ‌‌ها، نوع میوه و گل آذین با هم تفاوت داشتند. حضور یا فقدان کرک پوششی و ترشحی و اندازۀ آنها، تنوع در وضعیت و نوع آرایش آوندها، وجود یا فقدان حفرات ترشحی در پارانشیم برگ یا دمبرگ و ساقه، از تفاوت‌‌های تشریحی بین گونه‌‌ها بود. ﺑﺮرﺳﻲ دانه ﻧﺸﺎن داد ﺷﻜﻞ، سطح، کرک‌‌دار یا بدون کرک بودن strophiole و اندازۀدانه از ﺻﻔﺎت مهم در ﺗﻔﻜﻴﻚ سرده‌‌ها و گونه‌‌ها هستند. به نظر می‌‌رسد تشکیل چنین گروههایی در تیره، نتیجۀ هموپلازی و سازش با محیط باشد.

Investigating the Morphology and Anatomy of Vegetative Organs and Micromorphology of Seeds in some Selected Species of Malvaceae

Abstract The Malvaceae family is one of the most important families of flowering plants which has been considered for its economical and medicinal applications. The present study investigated 96 quantitative and qualitative characters from leaf, petiole, stem morphology/anatomy, and seed micromorphology. Cluster analysis WARD and PCA were done in R software. The results showed that all species of Malva, Alcea, and Abutilon were classified in a major cluster and closed to Hibiscus species. Hibiscus esculentus and Gossypium hirsutum united with them in separate clusters. The separation of these species from the others was consistent with previous studies. The results of the morphological analysis showed that the leaf outline, the shape, and the number of epicalyx segments, the shape, and the size of flowers and petals, fruit type, and inflorescence type were different among species. Anatomical characteristics such as the presence/absence, size of glandular and nonglandular trichomes, variation in vascular bundles status, the presence/absence of mucilaginous ducts in the parenchyma of leaf, petiole, and stem varied from one species to another. Seed micromorphology showed that shape, surface, hairy/glabrous strophiole, and seed size were significant characters for genera and species delimitation. It seems that the formation of such groups is the result of environmental adaptation and homoplasy.