بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌‌های نسترن کوهی (Rosa Canina L.) مناطق شمال غرب و غرب ایران با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیک، بیوشیمیایی و ویژگی‌‌های میوه

درختچۀ نسترن کوهی یکی از گیاهان دارویی ارزشمند است که با توجه به غنی‌‌بودن ترکیبات مفید در میوه‌‌های این درختچه، امکان استفاده از این گیاه به‌‌صورت مکمل‌‌های غذایی وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی برخی صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی میوۀ 20 ژنوتیپ نسترن کوهی جمع‌‌آوری‌‌شده از رویشگاههای طبیعی مناطق شمال غرب و غرب کشور انجام شد. قطر تنه، سطح مقطع تنه، ارتفاع بوته، عرض تاج و شاخص اندازه و حجم درختچه، قبل از برداشت نمونه‌‌ها یادداشت شد. صفات اندازه‌‌گیری‌‌شده شامل طول برگچه، عرض برگچه، وزن تر برگچه، طول و عرض میوه، طول دم میوه، وزن تر میوه، تعداد بذر در میوه، عطر و طعم میوه، بافت میوه، ظاهر و جذابیت میوه، فنل کل، فلاونوئید کل و ظرفیت آنتی‌‌اکسیدانی می‌‌شد. طبق نتایج تجزیۀ واریانس داده‌‌ها، بین نمونه‌‌های جمع‌‌آوری‌‌شده از نقاط مختلف، برای تمامی صفات تفاوت معنی‌‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. همبستگی ضعیف میان صفات منجر شد تا دو مولفۀ اول تجزیه به مولفه‌‌های اصلی، درصد کمتری از تغییرات موجود در داده‌‌ها را توجیه کنند. برپایۀ تجزیۀ خوشه‌‌ای با استفاده از مربع فاصلۀ اقلیدسی و به روش ward، ژنوتیپ‌‌های نسترن مطالعه‌‌شده به چهار گروه با ویژگی‌‌های متفاوت تقسیم شدند. نمونۀ مربوط به شهرستان شوط که به‌‌تنهایی در گروه چهارم جایابی شده بود و کمترین ارتفاع از سطح دریا را نیز داشت، ازنظر بیشتر صفات، بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد و امکان توجه به آن در برنامه‌‌های اصلاحی وجود دارد.

A Study of Genetic Diversity of Dog Rose (Rosa canina L.) Genotypes of Northwest and West of Iran Using Morphological, Biochemical Markers, and Fruit Characteristics

Abstract Dog Rose shrub is one of the valuable medicinal plants that, due to the richness of useful compounds in the fruits, has the potential to be used as dietary supplements. The aim of this study was to investigate some morphological and phytochemical traits of 20 Dog Rose genotypes collected from natural habitats of the northwest and west of Iran. Trunk diameter, trunk crosssectional area, plant height, canopy width, tree size, and volume index were recorded before harvesting. The leaf length, leaf width, leaf fresh weight, fruit length and width, fruit tail length, fruit fresh weight, number of seeds per fruit, fruit flavor, fruit texture, fruit appearance and attractiveness, total phenol, total flavonoids, and antioxidant capacity were measured. The results of the analysis of variance showed that there was a significant difference at the 1% probability level among the samples collected from different locations for all traits. The poor correlation between traits resulted in the first two components of principal component analysis justifying a lower percentage of variation in the data. Cluster analysis using Euclidean Squared Distance and Ward Method showed that the studied genotypes were divided into four groups with different characteristics. The sample of Showt city, which was placed alone in the fourth group and also had the lowest elevation, had the highest value for most of the traits and could be considered in breeding programs.