ریخت‌‌شناسی مقایسه‌‌ای جمعیت‌‌های گکوی انگشت‌‌برگی ورنر asaccus elisae (werner, 1895) در ایران

جنس asaccus یکی از ناشناخته‌‌ترین اعضای خانوادۀ phyllodactylidae است. قدیمی‌‌ترین گونۀ شناخته‌‌شدۀ این جنس گکوی انگشت‌‌برگی ورنر است؛ با وجود این، هنوز اطلاعات اندکی از پراکنش، ویژگی‌‌های تبارشناختی، فرآیندهای گونه‌‌زایی، جریان‌‌ ژنی، روابط بوم‌‌شناختی و تهدیدهای بالقوه و بالفعل جمعیت‌‌های آن در ایران وجود دارد. این مطالعه با هدف بررسی تنوع ریخت‌‌شناختی جمعیت‌‌های مختلف این گونه در ایران انجام شد. بدین منظور، روش‌‌های ریخت‌‌شناسی سنتی با استفاده از 15 متغیر مورفومتریک و 10 متغیر مریستیک و همچنین ریخت‌‌شناسی هندسی استفاده شد. تعداد 60 نمونه تحت مجوز سازمان حفاظت محیط ‌‌زیست از فروردین تا شهریو 1397 در 9 ایستگاه در نواحی غربی تا جنوبی ایران صید شد. نمونه‌‌ها با استفاده از کولیس ورنیه بیومتری و پس از تعیین جنسیت و عکس‌‌برداری، بلافاصله در نقطۀ صید رهاسازی شدند. نتایج نشان داد نرها و ماده‌‌های بالغ در متغیرهای ریختی با یکدیگر اختلاف معنادار دارند؛ بنابراین آنالیزهای ریخت‌‌شناختی برای نرها و ماده‌‌ها جداگانه انجام شد؛ همچنین نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین جمعیت‌‌های مختلف براساس متغیرهای مورفومتریک و مریستیک وجود دارد. آنالیزهای خوشه‌‌بندی تابع تشخیص نیز وجود سه خوشه از جمعیت‌‌های مطالعه‌‌شده را تایید کرد که عبارتند از جمعیت‌‌های شمال، مرکز و جنوب زاگرس؛ با این وجود مطالعات مولکولی تکمیلی برای تایید جدایی جمعیت‌‌های ذکرشده ضروری است تا بتوان با تجمیع نتایج مطالعات ریخت‌‌شناختی و مولکولی، واحدهای حفاظتی معنادار را در ایران شناسایی و به سازمان حفاظت محیط زیست برای برنامه‌‌های حفاظتی آتی پیشنهاد کرد.

A Study of Floristic, Functional, and Relative Diversity of Plant Families in Darmian and Sarbisheh Protected Area

Abstract Protected areas (PAs) are one of the effective tools for biodiversity conservation. ‘Darmain Hunting Prohibited Region’ was introduced as ‘Darmian and Sarbisheh Protected Area’ in 2008. This region is suitable for breeding wild sheep due to its numerous hills and diverse vegetation. This area with about 80000 hectares is located 68 kms east of Birjand, among the three cities of Darmian, Sarbisheh, and Birjand. Its minimum altitude is 2100 meters above the sea level and its maximum altitude is 2870 meters. The aim of this study was to identify the genus and plant species and to determine their biological forms and geographical distribution. The purpose of this study was to identify the plant family and species and to determine the life forms and plant geographical distribution in the study area. Also, the Functional Diversity, Relative Diversity (RDi), and Family Importance Value (FIV) were determined. The results showed that there were 26 plant families, 69 genera, and 94 plant species in the rangelands of this protected area. The largest families were Asteraceae (22 species) and Poaceae (8 species). The life form consisted of 45% Hemicryptophytes, 20% Therophytes, 17% Chamaephytes, 10% Geophytes, 7% Phanerophytes, and 1% Parasite. In terms of geographical distribution, 61 species with the most abundance (65%) belonged to the IranoTuranian region and 1 species with the least abundance (1%) belonged to the EuroSiberian region. In terms of the functional diversity, the plant species based on vegetative form (76% Forb, 17% bush, and 7% shrub) and life cycle (81% perennial and 19% annual) were classified. Asteraceae, Poaceae, Fabaceae, and Apiaceae families with 65.18%, 21.38%, 16.72%, and 13.11% Family Importance Value (FIV) were the most important families in this area, respectively.