بررسی گرده‌شناسی و ریزریخت‌شناسی سطح اندوکارپ دانۀ دو گونه تنگرس rhamnus cathartica l. و rhamnus pallasii fisch. & c. a. mey. از تیرۀ rhamnaceae در شمال ایران

در پژوهش حاضر، دوگونۀ rhamnus pallasii و catharticarhamnus از تیرۀ  rhamnaceae در شمال ایران ازنظر ریزریخت‌شناسی سطح دانه و گرده‌شناسی بررسی شدند. ویژگی‌هایی ازجمله محور قطبی (p)، محور استوایی (e) و نسبت طول محور قطبی به طول محور استوایی (p/e) گرده با میکروسکوپ نوری، شکل کلی دانۀ گرده در نمای قطبی و استوایی، تزئینات سطح اگزین و سطح اندوکارپ (درون‌بر میوه) دانه با عکس‌برداری میکروسکوپ الکترونی (sem) بررسی شدند. نتایج نشان دادند شکل عمومی دانۀ گردۀ گونۀ rh. pallasii از دید قطبی کروی spheroidal تا سه‌گوش subtriangular و از دید استوایی subprolate، سه‌شیاره (tricolporate) و دارای پل‌های عرضی استوایی در محل شیارهاست. تزئینات خارجی در زیرگونۀ rh. pallasii subsp. sintenisiiمشبک توخالی با ابعاد متفاوت، در زیرگونۀ rh. pallasii subsp. iranicaمشبک پر با سطح صاف و در rh. × spathulifolia مشبک و میزان تراکم شبکه‌ها کم است. در تمام تاکسون‌های فروگونه‌ای، میوه شفت شامل 2 تا 3 دانه، دانه تخم‌مرغی‌شکل به رنگ قهوه‌ای روشن و تیره، دارای یک شیار در سطح شکمی و تزئینات سطح آن foveolate (دارای چاله‌های آبله‌گون و برجستگی‌های نامنظم) است. بزرگ‌ترین دانه درگونۀ rh. pallasii، طولانی‌ترین‌ترین شیار در زیرگونۀ rh. pallasii subsp. pallasii، کوچک‌ترین دانه در زیرگونۀ rh. pallasii subsp. sintenisii، کوتاه‌ترین‌ترین شیار در rh. × spathulifolia و گونۀ rh. cathartica و بزرگ‌ترین دانه در واریتۀ rh. cathartica var. cathartica مشاهده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهند تزئینات سطحی دانۀ گرده برای جداسازی زیرگونه‌ها و واریته‌ها مفید است و طبقه‌بندی کلاسیک در مورد زیرگونه یا بخش را تایید می‌کند؛ ازسویی، اندوکارپ دانه صفت تاکسونومیک مناسبی برای تقسیم‌بندی زیرگونه‌ها نیست و صفت‌های بررسی‌شده بین تاکسون‌ها بسیار مشابه هستند.