الگو‌های همدیدی منجر به وقوع فرین‌های دمایی بالا در دوره سرد ساحل جنوبی ایران

دما‌های فرین بدلیل ایجاد شرایط دمایی نامتعارف حتی در دوره زمانی کوتاه سبب اختلال در زندگی روز مره ساکنان و بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی می‌شود. هدف این تحقیق استخراج و معرفی الگو‌های همدیدی منجر به ایجاد دما‌های فرین در 33 سال گذشته در شهر‌های سواحل جنوبی می‌باشد. برای دستیابی به این هدف با استفاده از شاخص نمره استاندارد z و سایر معیار‌های انتخابی نمونه‌های فرین دمایی برای تمام ایستگاه‌های انتخاب شده استخراج شد. براساس معیار‌های انتخاب شده 90 نمونه فرین در دروه آماری 33 ساله استخراج شد. نتایج این تحقیق نشان داد که 7 عامل و 14 الگو پرتکرارترین الگو‌های همدیدی هستند که عامل اصلی ایجاد دما‌های فرین در دوره سرد سال در شهر‌های جنوبی ایران می‌باشند. در این میان از الگو‌های عامل اول الگوی کم فشار سودان ترکمنستان و از میان سامانه‌های موثر در ایجاد فرین‌های دمایی بالا، کم فشار سودان بیشترین نقش را در ساختار الگو‌های همدیدی داشته است. در این الگو سامانه کم فشار سودان با گسترشی شمال شرق سو با سامانه کم فشاری که در ساحل شرقی دریاچه مازندران استقرار دارد ادغام شده با فرارفت هوای گرم حاره‌ای سبب افزایش نامتعارف دما در ایستگاه‌های ساحلی می‌شود. هسته گرمایی در این الگو بر روی سودان و عربستان قرار دارد. در تراز‌های لایه مرزی تا لایه میانی تروپوسفر در تمام الگو‌ها واچرخند عربستان با استقرار بر روی منطقه و ایجاد پایداری دینامیکی و گرمایش بی‌دررو حاصل از آن سبب ماندگاری و تشدید دمای موج بر روی منطقه بوده است

synoptic patterns leading to the occurrence of extreme high temperature in the cold period of the south coast of iran

the occurrence of heatwaves, even in short time periods, can disrupt daily life and many social activities for residents. this phenomenon, when it persists for longer durations, may cause environmental and agricultural damage. the objective of this research is to extract and introduce synoptic patterns that lead to the creation of heatwaves in the southern coastal cities over the past 33 years. to achieve this goal, using the z score index and other selected criteria, heatwave samples were extracted for all selected stations. based on the selected criteria, 90 heatwave samples were extracted for the 33 year statistical period. then, using the factor analysis method and visual inspection with 1000 hpa weather data, dominant and frequent synoptic patterns were extracted. the results of this research showed that seven factors and 14 frequent patterns are the most dominant synoptic patterns that create heatwaves during the cold season in southern iranian cities. among these patterns, the first factor of the sudan turkmenistan low pressure pattern and, among the effective systems in creating high heatwave temperatures, the sudan low pressure system had the most significant role in the structure of synoptic patterns. in this pattern, the sudan low pressure system is combined with a northeast expansion towards the south and the warm air movement of the hadley cell, causing an abnormal rise in temperatures at coastal stations. the core heat of this pattern is located over sudan and saudi arabia. in the boundary layer to the middle troposphere, the arabian trough rotates over the region, creating dynamic