تحلیل فرکتالی بارش‌های روزانه دو حوضه‌ آبریز کرخه و دز

بارش یکی از مهم‌ترین متغیرهای اقلیمی می باشد که به طور مستقیم در چرخه هیدرولوژی دخالت دارد. ایران به دلیل کمبود نزولات جوی و توزیع نامناسب آن‌ها از مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا به حساب آمده که همواره با کمبود آب به عنوان یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های منابع طبیعی دست به گریبان بوده است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف استخراج رفتار مقیاسی و شناسایی حافظه بارش (بلند مدت، کوتاه مدت) دو حوضه آبریز کرخه و دز انجام شد. بدین منظور داده‌های بارش 14 ایستگاه سینوپتیکی و باران‌سنجی دو حوضه کرخه و دز در بازه زمانی 60 ساله (2019 – 1959) استفاده شد. نتایج نشان داد ایستگاه‌های دو حوضه 2 رژیم بارشی دارند. در بررسی رژیم‌های بارشی تمام ایستگاه‌ها دو حوضه مشخص شد، رژیم بارشی کوچک مقیاس دارای حافظه بلند مدت و سری زمانی آن پایدار است. ولی رژیم بارشی بزرگ مقیاس دارای حافظه کوتاه مدت و سری زمانی آن به جز برای دو ایستگاه‌ دوآب و دره تخت بقیه ایستگاه‌ها ایستا است. هر دو رژیم بارشی رفتار مقیاسی کاملا متفاوتی را نشان می‌دهند. همچنین رابطه بین رفتار مقیاسی بارش و توپوگرافی منطقه مورد مطالعه را با کاربرد آزمون همبستگی پیرسون محاسبه شد. نتایج نشان داد در حوضه کرخه برای هر دو مقیاس رژیم بارشی ارتباط معنادار وجود ندارد. از سویی حوضه دز در رژیم بارشی کوچک مقیاس ارتباط معنادار است ولی رژیم بارشی بزرگ مقیاس ارتباط معناداری وجود ندارد. این امر می‌تواند در حوضه کرخه ناشی از وضعیت توپوگرافی متعارض و ناهمگون در بخش‌های مختلف منطقه باشد.

fractal analysis of daily rainfall in karkheh and dez catchment

precipitation is important climatic varibles which is directly involved the hydrological cycle. iran is considered the most arid and semi – arid regions of the world due to lack rainfall and their inappropriate distribution, which has always faced water shortage important limitations of natural resources.therefore, the present study was conducted with the aim of extracting scale behavior and identifying (long – term and short – term) precipitation memory of two karkheh and dez catchment. for this purpose, precipitation data of two karkheh and dez catchment were used over a period of 60 years (1959 – 2019). the results showed that the stations both areas have 2 rainfall regimes. in the study precipitation regimes all stations, two basins were identified. the small – scale precipitation regime has a long – term memory and a stable time series. however the large – scale precipitation regimes has a short – term memory and its time series is static except doab and darreh takht station. both precipitation regimes show completely different scale behavior. the relationship between precipitation scale behavior and topography of the study area was calculated using pearson correlation test. the results show that there is no significant relationship between karkheh basin both precipitation regimes. but in dez basin, there is a significant correlation the small – scale precipitation regime, but there is no significant correlation the large – scale precipitation regime. this can be due to the conflicting and heterogeneous topographic situation in different parts of the region in karkheh