چشم‌انداز تغییرات زمانی-مکانی تبخیر و تعرق در حوضه آبریز کارون طی دوره‌های آتی و تحت سناریوهای انتشار گازهای گلخانه‌ای

انتشار بیش‌ازحد گازهای گلخانه‌ای در دهه‌های اخیر و تغییرات به وقوع پیوسته در اقلیم، موجب تغییر در پارامترهای هواشناسی موثر در تبخیر و تعرق شده است. در این پژوهش، چشم‌انداز تغییرات تبخیر و تعرق حوضه آبریز کارون، با استفاده از روش هارگریوز-سامانی و با به‌کارگیری مدل ریز گردانی lars-wg6 و خروجی مدل گردش عمومی جو hadgem2-es، تحت سناریوهای مختلف rcps برای سه دوره 2040-2021، 2060-2041 و 2080-2061 نسبت به دوره پایه (2015-1996) بررسی شد. بر اساس نتایج حاصله، متوسط سالانه دمای حداقل در سطح حوضه، بین 1.2 تا 3.4 و دمای حداکثر بین 1.3 تا 3.7 درجه سلسیوس در دوره‌های آتی نسبت به دوره پایه، افزایش می‌یابد. مقدار تبخیر و تعرق، در مقیاس‌های زمانی ماهانه، فصلی و سالانه در اقلیم آتی، در مقایسه با شرایط فعلی افزایش خواهد یافت؛ به‌طوری‌که بیشترین مقدار افزایش تبخیر و تعرق سالانه، در دوره آینده دور و تحت سناریو rcp8.5 برابر با 12.3 درصد نسبت به دوره پایه خواهد بود. نمودار جعبه‌ای بیست‌ساله در دوره‌های آتی و تحت سناریوهای مختلف نشان داد که بیشترین عدم قطعیت تبخیر و تعرق در دوره 2080-2061 و به ترتیب تحت سناریوهای انتشار rcp8.5 و rcp4.5 است. بر اساس نتایج حاصل از نقشه‌های پهنه‌بندی تغییرات تبخیر و تعرق سطح حوضه، بیشترین میزان تغییرات تبخیر و تعرق، طی دوره 2080-2061 و تحت سناریو rcp8.5 در مناطق غربی حوضه رخ خواهد داد. با توجه به اینکه رودخانه کارون از مناطق کوهستانی شمال حوضه سرچشمه می‌گیرد؛ لذا، افزایش دما و به‌تبع آن افزایش تبخیر و تعرق در دوره‌های زمانی آینده، موجب کاهش سطح پوشش برف در منطقه موردمطالعه شده و اثرات منفی زیادی بر روی جریان رودخانه کارون و در نتیجه کاهش منابع آب حوضه خواهد داشت.

perspective of spatio-temporal changes of evapotranspiration in karun catchment basin during future periods and under greenhouse gases emission scenarios

in this study, the perspects of evapotranspiration changes in karun catchment were investigated using hargreaves- samani method, lars-wg6 downscaling model, and output of hadgem2-es model, under scenarios of rcps for three periods of 2021-2040, 2041-2060 and 2061-2080 as compared to the period 1996-2015. the results show that the minimum average annual temperature in the catchment increases between 1.2 to 3.4 °c and the maximum temperature increases between 1.3 to 3.7 °c in future periods compared to the base period. the amount of evapotranspiration will increase in monthly, seasonal and annual time scales in the future climate, compared to the current conditions, so that the maximum increase in annual evapotranspiration in the distant future period and under the rcp8.5 scenario will be equal to 12.3% compared to the base period. the twenty-year box plot in future periods under different scenarios show that the highest evapotranspiration uncertainty occurs in the period 2061-2080 and under the scenarios rcp8.5 and rcp4.5 respectively. according to zoning maps of evapotranspiration changes in the basin, the highest amount of evapotranspiration changes will occur during the period 2061-2080 and under the rcp8.5 scenario in the western regions of the basin. considering that karun river originates from the mountainous areas on the north of the basin, increasing the temperature and in turn, increasing evapotranspiration in future periods will reduce the level of snow coverage in the area and will have significant negative effects on the flow of karun river and can thus reduce the water resources of the basin.