مقایسه روش های cvi و ahp در ارزیابی خشکسالی و سنجش آسیب پذیری اقلیمی استان گیلان

خشکسالی یکی از پرهزینه ترین بلایای طبیعی در ایران است و گام ضروری برای مقابله با خشک سالی و تعدیل تبعات آن، شناخت و درک دقیق ابعاد آسیب پذیری هر منطقه است. در این پژوهش هدف، مقایسه روش‌های cvi و ahp در ارزیابی خشک‌سالی و سنجش آسیب‌پذیری اقلیمی استان گیلان به‌منظور شناسایی ابعاد آن است. روش پژوهش تحلیلی مکانی و ازنظر هدف کاربردی است. ابتدا مولفه‌های شاخص آسیب‌پذیری اقلیمی استان گیلان در هر دو مدل ahpو cvi، مولفه‌های منابع(r)، هواشناختی(w)، دسترسی(a)، ظرفیت(c)، استفاده و بهره‌وری اقتصادی(u)، حفظ یکپارچگی زیست‌محیطی(e)، ویژگی‌های جغرافیایی(g) تعیین گردید. متغیرها با توابع عضویت فازی همسان شدند و در مدل ahp وزن دهی شد و نقشه پهنه‌بندی نهایی دو مدل ahpو cvi به دست آمد. در مدل ahp ازنقطه‌نظر کارشناسان اهمیت مولفه منابع(r) با وزن 0.293 بیشترین و مولفه ویژگی‌های جغرافیایی(g) با وزن 0.045، کمترین مقدار بود. در بررسی متغیرها نیز در مدل ahp، متغیر مجموع بارندگی با وزن 0.750 موثرترین متغیر و تنوع و کیفیت محصولات کشاورزی با وزن 0.088 کم اثرترین متغیر از نظر کارشناسان بود. در بررسی مولفه‌های cvi، شاخص cvi کل استان 44.5% به دست آمد. شاخص cvi در مولفه منابع(r) % 56.12 بالاترین رتبه و در مولفه دسترسی(a) 36.94% کمترین رتبه را به دست آورد. پهنه‌بندی مدل ahp نشان داد بخش میانی استان شامل رشت، سراوان، کسما، انزلی و بیشترین را با مساحت 42.11 درصد دارد. در مدل cvi، بیشترین آسیب‌پذیری در کل شهرستان تالش با مساحت 15.57 درصد می‌باشد. شهرستان‌های آستارا و رضوانشهر با مساحت 20.88 درصد در کلاس آسیب‌پذیری خیلی کم مشاهده گردید.

comparison of cvi and ahp methods in drought assessment and climate vulnerability assessment of guilan province

drought is one of the most costly natural disasters in iran and the need for a study to determine vulnerability and identify the factors affecting it in different parts of the country.the aim of this study was to compare cvi and ahp methods in assessing drought and measuring climatic vulnerability in guilan province in order to identify its dimensions.the research method is spatial and applied in terms of purpose. in the ahp model, the importance of the resource component (r) with a weight of 0.293 is the highest and the weight of the component of geographical features (g) with a weight of 0.045 is the lowest. in the study of variables in the ahp model, the variable of total rainfall with a weight of 0.750 was the most effective variable and the variety and quality of agricultural products with a weight of 0.088 was the least effective variable according to experts. in the study of cvi components, the cvi index of the whole province was 44.5%. the cvi index had the highest rating in the resource component (r) at 56.12% and the lowest rating in the 36.94% component. the zoning of the ahp model showed that the middle part of the province, including rasht, saravan, kasma, anzali, has the highest area with an area of 42.11%. in the cvi model,the highest vulnerability is in the whole city of talesh with an area of 15.57%.astara and rezvanshahr cities with an area of 20.88% were observed in a very low vulnerability class.