تحلیل الگوهای همدیدی منجر به نابهنجاری دمایی و تغییرات دمایی دوره گرم در سه دهه اخیر در منطقه غرب و شمال غرب ایران

تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی یکی از چالش‌های پیش روی جامعه بشری است. هرگونه تغییری در دمای محیط می‌تواند زیست و فعالیت همه عناصر جاندار را بر روی سیاره زمین متاثر سازد. منطقه غرب و شمال غرب از زیستگاه‌های بسیار با اهمیت کشور ایران است. برای شناسایی این تغییرات در منطقه مطالعاتی ابتدا داده‌های 31 ایستگاه همدید از سایت مرکز هواشناسی اخذ و داده‌های دمای روزانه دوره گرم سال برای بازه زمانی 1989 تا 2018 مرتب‌شده‌اند. با توجه به تنوع اقلیمی و عرض جغرافیایی منطقه مطالعاتی و ایجاد یک همسانی نسبی دوره گرم سال در این منطقه ماه‌های جون تا سپتامبر انتخاب شده است. برای آشکارسازی تغییر اقلیم از نرم‌افزار آشکارسازی تغییر اقلیم استفاده‌شده است. با استفاده از شاخص نمره استاندارد z ناهنجارهای دمایی مشخص گردید. معیار انتخاب نهایی ناهنجاری‌های ایستگاهی فراوانی بالای 50 درصد در ایستگاه‌های موردمطالعه بوده است. درنهایت 139 روز در دوره گرم دارای شرایط نابهنجار بوده‌اند. برای شناسایی الگوهای همدیدی در روزهای همراه با نابهنجاری داده‌های تراز دریا با استفاده از ماتریسی به ابعاد 139*253 که 6 عامل 95.20 درصد از رفتار اقلیمی 4 ماه گرم سال را توجیه می‌کرد. نتایج این تحقیق نشان داد که 5 الگوی کلی کنترل‌کننده اقلیم منطقه در سال‌های نابهنجار می‌باشد. در این میان دو الگو همراه با فرارفت گرم و باعث افزایش دما در تمام یا بخشی از منطقه شده و در سه الگو نیز شرایط همدیدی منجر به فرارفت سرد و باعث خنک شدن هوای منطقه شده است. در الگوهای فرارفت سرد عموماً ترکیبی از دو سامانه واچرخند مهاجر و ناوه شرق اروپا نقش فرارفت سرد عرض‌های جنب قطبی را بر روی شمال غرب و غرب ایران بر عهده‌دارند. ولی در الگوهای همدیدی گرم در لایه زیرین کم‌فشار حرارتی عربستان و در لایه‌های بالایی پشته واچرخند عربستان نقش فرارفت گرم عرض‌های جنوبی باعث افزایش دما برروی منطقه بوده‌اند.

Synoptic Analysis and Detection of Temperature Changes in the Warm Period of the Northwest and West of Iran

Climate change and global warming is one of the challenges facing human society. Any change in ambient temperature can affect the life and activity of all living elements on planet Earth. The western and northwestern region is one of the most important habitats in Iran. To identify these changes in the study area, first the data of 31 stations were obtained from the site of the Meteorological Center and the daily temperature data of the warm period of the year for the period 1989 to 2018 were arranged.The warmest season in the region is from June to September.Climate change detection software has been used to detect climate change. Temperature anomalies were identified using the index z score standard. The final selection criterion for station anomalies was over 50% in the stations studied. Finally, this feature had 139 days during this warm period. In the next step, sea pressure level data were selected using a 253 * 139 matrix that justified 6 factors of 95.20% of the 4 month warm climate. The results showed that there are 5 general patterns of climate control in the region.In the meantime, two patterns emerge with warm advection across the region. In the three patterns, the prevailing synoptic conditions have led to a cooling of the atmosphere and cooling the air in the region. In cold advection patterns, generally, a combination of two migratory and low pressure European systems play the role of cold advection of polar latitudes on the northwest and west of Iran. But in the warm synoptic patterns in the lower thermal pressurized layer of the Saudi Arabia and in the upper layers of the Arabian Stack and Cyclone, warm southward propagation over the west of Iran has played a role in increasing the temperature in the region.