الزامات و چالش های بودجه ریزی عملیاتی

بودجه‌ریزی عملیاتی ابزاری موثر است که بین منابع مصرفی و نتایج برنامه‌ها در سازمان‌ها ارتباط منطقی برقرار می‌سازد. در نظام بودجه‌ریزی سنتی عواملی مهم چون اثربخشی، کارایی، صرفه‌جویی و بازدهی در قبال صرف منابع نادیده گرفته می‌شود. از این رو از منابع به‌درستی استفاده نمی‌شود و حتی به هدر می‌رود. یکی از راه‌کارهای مطرح برای استفاده و مدیریت بهتر بودجه استفاده از بودجه‌ عملیاتی به جای بودجه‌ریزی سنتی است. از آنجا که حجم دخالت دولت در اقتصاد ایران بیش از کشورهای توسعه‌یافته و اغلب کشورهای در حال توسعه است، اهمیت لایحه‌ بودجه نیز در مقایسه با این کشورها دوچندان است. بر اساس همین اهمیت، بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی کشور معتقدند درمان بیماری‌های اقتصاد ایران از جمله تورم، بیکاری، کاهش بهره‌وری و رشد کم اقتصادی را باید در سند بودجه یافت. هدف اصلی نظام‌های بودجه‌بندی پاسخ‌گویی و ارزیابی عملکرد دولت است که این هدف در نظام بودجه‌ریزی عملیاتی در قالب سه معیار کارایی، اثربخشی و صرفه‌ اقتصادی نمایان می‌شود، تا بدین ترتیب دولت را برای تحقق اهداف خود یاری رساند.در این مقاله، که به صورت مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است، ضمن مروری بر تاریخچه و سیر تحولات بودجه و قانون محاسبات عمومی کشور و تعاریفی در ادبیات آن، به بررسی اهداف، عناصر و روش‌های بودجه‌ریزی عملیاتی می‌‎پردازیم. سرانجام، پس از بررسی و شناسایی ویژگی‌ها و مزایای اجرای این روش بودجه‌ریزی به الزامات و ضرورت‌های اجرای آن می‌پردازیم. البته مشکلات، موانع و چالش‌های فراروی اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی نیز بررسی می‌شود و در نهایت با نتیجه گیری از یافتهها، پیشنهادهایی برای اجرای مطلوب آن عرضه می‌شود.