مقایسۀ‌ نظریۀ فطرت عقل با انسان معلق در اندیشۀ‌ سینوی

کاربرد علم حضوری و شهود نزد ابن‌سینا از اهمیت درخورتوجهی برخوردار است؛به همین دلیل، نظریۀ انسان‌ معلقِوی نمونۀ بارز کاربرد مقام شهود محسوب می‌شود. متناظر با این نظریه می‌توان از نظریۀ دیگری یاد کرد که به نظریۀ فطرت شهرت دارد. شباهت دو نظریۀیادشده در این مقام و استفاده از الفاظ مشابه مبنی بر توجه به مقام، فی نفسه نگارندگان را به مقایسۀ تطبیقی میان این دونظریه برانگیخته است.نتیجۀاجمالی این تحقیق، تقدم نظریۀ انسان معلق بر نظریۀ فطرت،آن‌هم در یک ارتباط طولی، از حیث مبانی و لوازم و ملاک‌های این دو نظریه است.در مجموعمی‌توان گفت که نظریۀ انسان معلق، در اثبات جوهریّت نفس، به حیطۀ نفس‌شناسی و نظریۀ فطرت، در مقام تمایز میان بدیهیات یقینی با سطح عامه، به حوزۀ معرفت شناسی مربوط می‌شود. تامل در ملاک ادراکات نفسینشان می‌دهد که ملاک فخر رازی، مبنی بر وسط یا عدم وسط در تشخیص قضایای اوّلی و غیراوّلی،بر ملاک ابن‌سینا تقدم معرفتی دارد.بدین ترتیب می‌توان مبناگروی سخت‌گیرانۀ فخر رازی، علامه حلی و خواجه نصیرالدین طوسی، مبنی بر تعیین اولیات به عنوان تنها قسم بدیهی و موجه به خود، را با ارجاع بهمقام انفسی و ادراکات مقام نفس و پسانفس مدلل کرد.