تحلیلی فلسفی از منشا فرهنگ و امکان تغییر و برنامه ریزی برای آن

میتوان برای فرهنگ بهمعنای فلسفی و خاص کلمه، هم منشایی غیربشری و هم منشایی بشری درنظر گرفت. بدین معنا که گونه ای از فرهنگ بههمراه مولّفهها و عناصر تشکیل دهنده آن،به طورذاتی غیر بشری و بنابراین هدیه حق تعالی و یا کلام وجود است و سنخی دیگر از آن، تجلی فکر و اندیشه بشر است. هرچند درباره نوع دوم، سخن از مدیریت و برنامهریزی فرهنگی امری مقبول و پذیرفتنی است؛ اما سخن درباره مورد نخست، اندکی پیچیده و بحثبرانگیز است. این پیچیدگی تا حدّ بسیار زیادی در اصل ادعا؛ یعنی غیربشری بودن این سنخ از فرهنگ ریشه دارد. در این نوشتار پس از تفکیک این دو سنخ فرهنگ و تبیین برنامهریزی فرهنگی برای فرهنگهای ساخت بشر، برخلاف برخی تلقیها، امکان برنامهریزی برای فرهنگهایی که منشا غیربشری دارند نیز تبیین گردیده است. بر این اساس میتوان گفت، هرچند حکمت و فرهنگ آغازی غیربشری دارد؛ اما در عین حال نقش و سهم انسان در پاسداری و ترویج این میراث در مکانها و زمانهای مختلف غیرقابل انکار است.واژگان کلیدی: فرهنگ، برنامهریزی فرهنگی، سنّت، خداوند، انسان.