حقیقت میزان علوم و اعمال از نظر ملاصدرا و مبانی فلسفی آن

یکی از مهم ترین مسائل مربوط به قیامت مواقف مختلفی است که در آیات و روایات به آن اشاره شده است و متکلمان و فیلسوفان با مبانی خاص خود به دنبال فهم صحیح از آن هستند. در این میان بیشتر متکلمان تبیین مادی گرایانه از موقف میزان ارائه کرده و معتقدند میزان هایی برای سنجش اعمال انسان در قیامت وجود دارد که اعمال انسان به عنوان نور یا ظلمت، یا صحیفه هایی که اعمال در آن نوشته شده اند، توزین می گردند. اما ملاصدرا مطابق مبانی معادشناختی خود، به دو نوع میزان یعنی میزان علم و عمل توجه کرده است و تبیینی متفاوت با نگاه متکلمان ارائه کرده است. از نظر ملاصدرا موقف میزان ابزاری برای سنجش اعمال انسان نیست؛ بلکه با توجه به اینکه هر فعل خیری اثری خاص در نفس انسان ایجاد می کند و موجب تمایل نفس به جهت اعلی و سنگینی نفس می گردد، میزان چیزی بیرون از ذات انسان نخواهد بود. در نتیجه خود نفس به عنوان یک کفه و نفس عالی به عنوان کفه دیگر این میزان است. این پژوهش با استخراج مبانی صدرایی به دنبال تبیین صدرایی از موقف میزان است.

the truth of the measure of sciences and practices according to mulla sadra and its philosophical foundations

one of the significant issues concerning the day ofjudgment is the various positions mentioned in the verses and traditions, and theol ogians and philosophers are seeking acorrect understanding of it with their own foundations. in themeantime, most theologians have introduced a materialisticaccount of the measure and state that there are measures abouthuman practices in the day of judgment, weighed as light ordarkness, or the scriptures in which practices are recorded. thisstudy, while criticizing the views of theologians, does notreflect on the measure as a means for measuring humanpractices by extracting the philosophical principles of mullasadra and dividing the measure into two types of the measureof science. in this justification, there is nothing beyond humannature. by performing good deeds, a person will gain anexistential elevation and tend to ascend, and by doing evildeeds, he will degrade and tend to descend. the desire of thesoul in one direction is construed as the measure, and the heaviness and lightness of the measure is also interpreted as the tendency to ascend or descend.