بررسی روند دگرگونی خودآگاهی مدنظر ارسطو در آرای ابن‌سینا و آکوئیناس

در فلسفۀ مشائی، دو دیدگاه درخصوص خودآگاهی به‌چشم می‌خورد؛ دیدگاهی که خودآگاهی را به چیزی جز ذات فاعلِ شناسا مشروط می‌کند و رایی که می‌گوید به‌محض پیدایش ذات فاعل شناسا، بی ‌هیچ قیدی، خودآگاهی نیز ایجاد می‌شود. معمولاً خودآگاهیِ مشروط به ارسطو نسبت داده می‌شود و مخالف جدی وی نیز ابن‌سیناست که ذات انسانی و خودآگاهی را جدایی‌ناپذیر می‌داند. آکوئیناس که از طرف‌داران خودآگاهی مشروط است، سعی می‌کند با تمایزگذاری میان خودآگاهی استعدادی و بالفعل، در عین التزام به دیدگاه ارسطو و مشروط‌کردن خودآگاهی به تجربۀ حسی، از ابهام‌ها و ایرادهای دیدگاه او بپرهیزد و مزایای دیدگاه سینوی (از قبیل حفظ شهود و منظر اول‌شخصی و حفظ هویت وجودشناختی‌ شخص) را حفظ کند؛ اگرچه وی در این ترکیب‌کردن، از ابهام‌های دیدگاه ارسطو می‌کاهد، اما به دلیل شکافی که میان ناآگاهی موجود در خودآگاهی استعدادی و آگاهی در خودآگاهی بالفعل هست، نمی‌تواند مزایای دیدگاه سینوی را حفظ کند و از سد ایرادهای شیخ بگذرد.

The examination of Transformation of Aristotle’s idea on self-awareness in the views of Avicenna and Aquinas

In the peripatetic philosophy, there are two views on selfawareness: the idea that claims selfawareness depends on the cognition of other things (cognitiondependent selfawareness) and the views that state selfawareness is a permanent phenomenon and can be directly accessed through introspection. The former idea is often attributed to Aristotle and the latter opinion stated by Avicenna who believed in the inseparability of human nature and selfawareness. Although Aquinas was a proponent of cognitiondependent selfawareness, he tried to preserve the benefits of the opponent view (eg. Preserving first person perspective, our introspective intuitions and ontological selfidentity) and reduce deficiencies and ambiguities of Aristotle’s theory by proposing Habitual and actual selfawareness. In my view, he was somehow successful in the second task, but he couldn’t pass some objections on cognitiondependent selfawareness and benefit from the consequences of the first one due to the purported gap between the unconscious habitual selfawareness and the conscious actual one.