بررسی نسبت نظر و عمل ابن سینا در مقایسه با ارسطو

تامل نظری و اندیشه‌ورزی از دیرباز نزد حکیمان همچون کمال ویژه نوع انسانی شمرده می‌شد و فیلسوفانی مانند ارسطو و ابن‌سینا اندیشه‌ورزی را بالاترین فعالیت سعادت برای آدمی می‌دانستند. پرسش این است رابطه اندیشه و تامل نظری با عمل چگونه است؟ بر اساس دیدگاه ایندو اندیشمند رابطه نظر و عمل در چه زمینه‌هایی مطرح می‌شود؟ آیا ابن سینا صرفا شارح ارسطو است یا آراء او را بسط نیز داده است؟ اگر بسط داده آیا در همه جوانب بسط داده یا در جوانبی آنرا مغفول گذاشته است؟ «نسبت علی» میان نظر و عمل در ارسطو و ابن سینا چگونه است؟ در این نوشتار رابطه نظر و عمل را ذیل دو مسئله بررسی کردیم: نخست رابطه قوه نظری و عملی را از حیث معرفت‌شناسی؛ دوم رابطه معرفت و عمل که تجلی آن در عرفان، سعادت، سیاست، اخلاق و نبوت دسته‌بندی کردیم که با عنوان حکمت عملی از آن سخن می‌گوییم. به این نتیجه رسیدیم که بنابر مبانی ابن سینا رابطه نظر و عمل از سنخ «رابطه علّی» است و «نظر» علت «عمل» است. ابن سینا در بعضی جوانب آراء ارسطو را بسط داده و دربعضی جوانب مغفول گذاشته است. براین اساس رابطه عقل نظری و عقل عملی و سپس حکمت عملی نزد ارسطو و ابن سینا را با تکیه بر رویکرد «رابطه علّی» با روش تطبیق و تحلیل بررسی می‌کنیم.