بررسی فعل‌های وجه‌نمای کمکی زبان فارسی در چهارچوب الگوی نیرو-پویایی تالمی و الگوی شناختی آرمانی لانگکر

هدف از انجام این تحقیق بررسی فعل‌های وجه‌نمای کمکی زبان فارسی در چهارچوب الگوی نیروپویایی تالمی (1985) و الگوی شناختی آرمانی لانگکر (1991) است. الگوی نیروپویایی، در اصل، ناظر بر فعل و انفعالات فیزیکی حاکم بین اشیاء موجود در جهان خارج است که ابتدا توسّط تالمی جهت بررسی مفاهیم الزامی عناصر وجه‌نما و سپس توسّط سویتسر (1990) جهت بررسی معانی معرفتی وجه‌نماها بکار رفت. الگوی معرفتی نیز یک نمونه از الگوی شناختی آرمانی استعاری است که توسّط لانگکر و تحت تاثیر نظریه الگوهای شناختی آرمانی لیکاف ارائه گردیده است. بررسی دو خوانش الزامی و معرفتی فعل‌های مذکور بر اساس الگوی نیروپویایی تالمی و برهم‌کنش نیروهای عامل و پادعامل موجود در معانی آنها از بُعد استعاری، نشان‌دهندۀ تضمین نبودن وقوع عمل و محقّق شدن موقعیّت در جهان غیرواقعی است. از طرف دیگر، بررسی فعل‌های مذکور در چهارچوب الگوی شناختی آرمانی استعاری لانگکر (موسوم به الگوی معرفتی)، نشان داد اعمالی که این وجه نماها ناظر بر آن هستند تحت کنترل معرفتی نیستند و در حیطۀ فراواقعیّت قرار می‌گیرند و به نسبت میزان قطعیت و عزم موجود برای انجام کار در فاصلۀ نزدیک‌تر یا دورتری نسبت به واقعیّت بلافصل قرار می‌گیرند. با تطبیق نتایج حاصل از این دو الگو،  مشخّص گردید که تحت کنترل معرفتی نبودن عمل، معادل تضمین نبودن وقوع عمل، و محقّق شدن موقعیّت در جهان غیرواقعی نیز معادل قرار گرفتن آن در حیطۀ فراواقعیّت می‌باشد؛ بنابراین، این دو الگو در کنار هم و بطور مشترک فعل‌های وجه‌نمای کمکی فارسی را مفهوم‌سازی می‌کنند.

The investigation of Persian modal auxiliary verbs on the basis of force-dynamic model of Talmy and the idealized cognitive model of Langacker

The main purpose of this paper is the investigation of Persian modal auxiliary verbs in the framework of forcedynamic model of Talmy and idealized cognitive model of Langacker. Forcedynamic model which stands, originally, for the analysis of action and reaction of physical objects in the real world, has been used by Talmy for characterizing the deontic notion of modal auxiliaries and then, extended by Sweetser for conceptualizing the epistemic reading of modals. The investigation of deontic and epistemic notions of modal auxiliaries on the basis of this model, revealed that the actualization of the event is not guaranteed but it is actualized in the nonfactual world. The second model, i.e., the metaphoric idealized cognitive model, known as epistemic model, is proposed by Langacker under the influence of Lakoff's theory of idealized cognitive models. The investigation of modal auxiliaries in the framework of this model showed that modal auxiliaries are not under epistemic control and fall in the realm of irreality and with respect to the rate of momentum construed to the specified event, the modals locate in a near of far distance from immediate reality. By comparing the results of the two models, it is revealed that not being under epistemic control equals not being guaranteed and on the other hand, actualizing the situation in nonfactual world means falling in the scope of irreality; so, the two models cooperate in conceptualizing the Persian modal auxiliary verbs.