بررسی ساختی و کاربردشناختی جملات پرسشی جهت‌مند در مکالمات زبان فارسی

اگرچه کاربرد ماهیتی جملات پرسشی، طرح سوال است؛ اما این جملات می‌توانند کاربردهای متعدد دیگری را نیز در سطح کلام برجسته ‌کنند. در این میان، گونۀ پرسش‌های سوی‌مدار بله-خیر که دربردارندۀ پرسش‌های بلاغی، تاکیدی، ضمیمه‌ای و جهت‌مند است نشان‌دهندۀ تمایل ضمنی پرسشگر به یکی از جواب‌ها است. مطالعۀ حاضر ضمن اشاره به برخی از تمایزات میان انواع پرسش‌های سوی‌مدار، به توصیف پرسش‌های جهت‌مند از منظر ساختی و کاربردشناختی در مکالمات روزمرۀ فارسی پرداخته است. بررسی حاضر نشان داد که از منظر ساختی کلمات قطبی مثبت (مانند ترکیبات بعضی) و ساخت‌های ویژه (مانند ضمیمه‌های همپایگی یا چیز دیگه‌ای، یا همچین چیزی) و پاسخ‌های ضمیمه‌شده به انتهای پرسش از جمله عوامل جهت‌مندی مثبت به شمار می‌روند. از منظر کاربردشناختی، پرسش‌های جهت‌مند برای درخواست تایید، بیان تعجب، انتقاد، مقدمه‌سازی و بیان اطلاعات، عنوان پیشنهاد یا درخواست کمک و درخواست توافق مفید واقع می‌شوند. این مطالعه نشان داد که انواع جهت‌مندی معرفتی، ایجابی و تمنایی در پرسش‌های فارسی وجود دارد و اینکه ساخت‌های مخصوص در کنار کاربرد مشخص در بافت موجب تبلور قطبیت یکسان یا معکوس میان پرسش و پاسخ آن خواهند شد.

a structural and pragmatic investigation of conducive interrogatives in contemporary persian conversations

not only do the interrogatives characteristically serve the pragmatic function of questioning, they are also used for a variety of other functions. yes-no biased interrogatives, such as rhetorical, tag, and conducive interrogatives, imply that a particular answer is expected or desired. the current study describes conducive interrogatives from structural -differences among the types of biased interrogatives. the present research demonstrated that, from a structural point of view, assertive words (e.g., combinations of baɂzi ‘some’), some special constructions (e.g., the coordination tags of yā čize digeɂi ‘or something else’, yā hamčin čizi ‘or something like this’), and the wh- interrogatives with self-supplied answers are some factors for positive conductivity. from a pragmatic point of view, conducive interrogatives are helpful when requesting confirmation, expressing surprise, criticizing, introducing or presenting information, offering or asking for help, and reaching an agreement. the current study also attested to the existence of epistemic, deontic, and desiderative conductivity in persian. findings suggest that the incorporation of special constructions, in addition to particular usages in the context, will result in a matched or reversed polarity between the interrogatives and their answers.