دیالکتیک صمیمیت و احترام در یک گفت‌وگوی تلویزیونی

پژوهش حاضر به بررسی مفهوم وجهه به معنای پیوند و جدایی رابطه‌ای در فرهنگ ایرانی مطابق با نظریه ساخت وجهه می‌پردازد و ابتدا استدلال می‌کند که تفسیر و تاویل مفهوم نظری وجهه به معنای پیوند و جدایی رابطه‌ای در فرهنگ ایرانی، به ترتیب، عبارت است از دو مفهوم صمیمیت و احترام. سپس، نحوه ساخت وجهه به معنای دیالکتیک صمیمیت/پیوند و احترام/جدایی در بخش‌هایی از گفت‌وگوی بین مجری و مهمان در برنامه دورهمی بررسی و نشان داده می‌شود که چگونه دیالکتیک صمیمیت/پیوند و احترام/جدایی با استفاده از ابزارهای زبانی و غیرزبانی مثل نحوه به‌کارگیری شیوه‌های خطابِ مفرد و جمع یا ترکیبی، تعارفات مرسوم، ادات تکریم، مکث‌ها، طول نوبت، جهت نگاه، و جز آن ساخته می‌شود. افراد در هر لحظه از تعامل با توجه به تفسیری که در آن لحظه از رابطه خود با دیگری دارند با به‌کارگیری ابزارهای مختلف زبانی و غیرزبانی رابطه صمیمیت و احترام را مشترکاً و به شکلی پویا برمی‌سازند. این پویایی رابطه را نمی‌توان با فهرست راهبردهای حفظ وجهه سلبی و ایجابی، آن‌چنان‌که در نظریه براون و لوینسن معمول است، نشان داد.

dialectics of samimiat (‘cordiality’) and ehterām (‘respect’) in a television talk

the paper investigates the concept of face in the sense of relational connection and separation in iranian culture in the light of face-constituting theory. it is first argued that the culture-specific, folk understanding of connection and separation is conceptualized in samimiat (‘cordiality’, ‘friendliness’) and ehterām (‘respect’, ‘deference’). then, extracts drived from a reality show conversation are analyzed to demonstrate how connection/samimiat and separation/ehterām are conjointly co-constituted by the host and the guest at the moment of interaction. findings suggest that this is mainly achieved through dynamic use of various resources such as ta’ārof rituals, address forms, honorifics, disclaimers, turn size, pauses, and gaze direction. this dynamicity cannot be captured by simply enumerating a list of positive and negative face strategies as in brown and levinson’s model.