ویژگی‌های فعل مرکب در زبان بهدینان یزد

زبان‌ها برای ایجاد مفاهیم جدیدی که برای آن‌ها برابرنهاد بسیطی ندارند اغلب به تولید فعل‌های با دو جزء یا بیشتر دست می‌زنند. این فرایند در برخی زبان‌ها بسیار پربسامد است به‌طوری که در زبان فارسی تولید افعال بسیط به نظر چندان زایا نمی‌رسد و تعداد فعل‌های ساده رایج در گفتار و نوشتار فارسی از چند صد فعل تجاوز نمی‌کند. دبیرمقدم (1376) ضمن بررسی و نقد آثار پیشین در این زمینه، به اثبات وجود و معرفی وجوه مختلف فعل‌های مرکب انضمامی به‌عنوان گونه پربسامدتر فعل مرکب در زبان فارسی می‌پردازد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از دستاوردهای دبیرمقدم (1376) به بررسی فعل مرکب، انواع و ویژگی‌های آن در زبان دری زرتشتیان یزد می‌پردازد. این پژوهش از منابع مکتوب موجود و همچنین نمونه‌های ثبت شده از گویشوران این زبان بهره جسته و بر تاثیر مولفه‌های نحوی-معنایی بر تصریف فعل‌های مرکب این زبان تمرکز می‌کند. عواملی مانند زمان فعل، اصلی یا وجهی بودن آن، لازم یا متعدی بودن مفهوم کلی فعل مرکب و همچنین گذرایی جزء فعلی آن تعیین کننده ویژگی‌های تصرف آن در زبان زرتشتیان یزد است. در نهایت یافته‌های این پژوهش موید نیاز به اتخاذ رویکردی تعاملی است که خود را محدود به حوزه یا رویکردی نکند تا امکان بررسی و روشنی افکندن بر ارتباط میان عوامل و مولفه‌های بخش‌های مختلف دستور را برای پژوهشگر مهیا فراهم آورد.

basic features of complex predicates in behdinani of yazd

referring to novel concepts for which there are no simple equivalents, speakers of languages often resort to predicates with two or more components. this phenomenon is so widely used in some languages that in persian, for instance, new simple predicates are hardly added to the lexicon and the commonly used simple predicates in spoken and writing persian do not appear to exceed a few hundred. this study concentrates on different types of complex predicates in the dari language spoken by the zoroastrians (behdinan) of yazd (in central iran) and different features of each type. it takes advantage of a number of published works on behdinani language, as well as instances directly collected from native speakers of that language. this study particularly focuses on the influence of syntactic-semantic factors on the inflection of complex predicates; such factors include tense, main or modal status of the predicate, and transitivity of the predicate as a whole as well as its verbal component alone. the findings of this study further underline the need for an unfettered, interactional perspective to the study of language which can shed light and facilitate investigation into the interaction between factors and elements from different modules of grammar.