معنی‌شناسی و کاربردشناسی حال کامل در زبان فارسی

نوشتار حاضر درصدد واکاوی ابعاد معنی‌شناختی و کاربردشناختی زمان حال کامل در زبان فارسی با تکیه بر نظریه دکلرک (2006 و 2015) است. ابتدا با بررسی وضعیت زمان گزاره شده در حوزه پیشاحال، وجوه معناشناختی زمان حال کامل را بیان و سپس با تحلیل رابطه میان زمان تام و گستره پیشاحال، تفاسیر کاربردشناختی این زمان را بررسی خواهیم کرد. بر این اساس، دو ساخت معنایی از زمان حال کامل (پیشاحال و شمولی) در زبان فارسی وجود دارد که دارای سه نقش کاربردشناختی (نامعین، تاکنونی و تداومی) می‌باشند. ساخت معناییِ پیشاحال می‌تواند چهار تعبیر کاربردشناختی تجربی، خبر داغ، تاخری و نتیجه‌ای را القا کند، اما زبان فارسی از ساختی ویژه (زمان دستوری گذشته و قیدهای زمان حال) برای بیان حال کامل متاخر بهره می‌برد. این ساخت حاوی نوعی تضاد اطلاعاتی میان زمان دستوری و قید زمان است که نوعی حالت بینابینی میان گذشته و حال را برجسته می‌سازد. از سوی دیگر ساخت معنایی حال کامل انطباقی نیز با صورت کامل افعال و همچنین با قیدهای راست‌چین ساخته می‌شود. این قیدها کل گستره پیشاحال را پوشش داده و رخداد را بر این گستره منطبق می‌سازند. در برخی از جملات محصول این ساخت، حضور نمود استمراری نیز مشاهده می‌شود و ضمناً این ساخت، حاوی تعبیر کاربردشناختیِ تاکنونی نیز می‌باشد، اما قادر به القای تعبیر تداومی نیست که در زبان فارسی عمدتاً با ساختی خاص (زمان دستوری حال و قیدهای تداومیِ معطوف به گذشته) بیان می‌شود. در این ساخت نیز تنش معنایی بین هویت زمانی قید و زمان دستوری وجود دارد.

Semantics and Pragmatics of Present Perfect Tense in Persian

The present paper aims to investigate the semantic and pragmatic aspects of present perfect tense in Persian by applying the theoretical framework proposed by Declerck (2006, 2015). Firstly, by examining the predicated time situation in prepresent zone, we explicate semantic aspects of present perfect tense. Then, we go on to examine pragmatic interpretations of this tense by analyzing the relation between the full time situation and the prepresent domain. Accordingly, two semantic structures in Persian (prepresent and inclusive) are inferred which have three pragmatic roles (indefinite, uptonow, and continuative). Prepresent semantic structure can imply four pragmatic interpretations including experiential, hot news, recency and resultative. As for recency present perfect, however, Persian uses a particular construction (past tense together with present tense adverbs). This construction involves a kind of informational conflict between the tense and the temporal adverb, highlighting a middle temporal state between past and present. On the other hand, the semantic structure of coincidence present perfect is made of a participle and a rightoriented temporal adverb. These adverbs cover the whole prepresent zone, projecting the event onto this zone. In some sentences produced by this construction, we can observe continuous aspect. Moreover, this construction carries an uptonow pragmatic interpretation. Nevertheless, it cannot convey a continuative interpretation, which is expressed in Persian mainly by a special construction (present tense together with retroactive continuative adverbs). Again in this construction there is a semantic tension between the tense and the temporal nature of the adverb.