اولویت‌بندی معیارهای محیطی موثر در کیفیت سکونتگاههای غیررسمی با استفاده از روش دلفی و تکنیک شانون (نمونه موردی: کلانشهر مشهد)

مقدمه: اسکان غیررسمی، نتیجه تمایل جمعیتهای انسانی به زندگی در محیطهای شهریست. شکلگیری پدیده اسکان غیررسمی در شهرها، اهمیت مفهوم کیفیت زندگی شهری را بیش از پیش یادآوری می کند. هدف: هدف این پژوهش، تعریف و اولویت‌بندی مولفه‌های کیفی این سکونتگاهها و بررسی ویژگیهای کالبدی–فضایی و نقش آنها در شکل‌دهی به زندگی ساکنین می باشد. روش شناسی تحقیق: در این پژوهش با تمرکز بر محور اصلی، از روش تحقیق کیفی، راهبرد پیمایشی و تحلیل سلسله‌مراتبی دلفی فازی بمنظور ارزیابی نظر متخصصان و نیز از تکنیک انتروپی شانون در جهت وزن‌‌دهی و اولویت‌بندی نهایی شاخصهای کیفیت بدست آمده از پرسشنامه دلفی استفاده شده‌ است. قلمرو جغرافیایی پژوهش:نظرسنجی بر روی ساکنان 4 پهنه اسکان غیررسمی در مشهد انجام شده و نتایج حاصله از این مطالعه بیانگر مشکلات و نیازهای مشترک در میان ساکنان این سکونتگاههای غیررسمی و نارضایتی آنها از فضای سکونتشان است. یافته ها:براساس نظرسنجی در این 4 سکونتگاه و با انجام دو مرحله پرسشنامه دلفی ، معیارهای محیطی موثر بر کیقیت زندگی ساکنان بدست آمده و با استفاده از روش شانون این معیارها در 7 دسته موضوعی دسته بندی شدند. وزن بدست آمده برای هر یک از این دسته ها نشان دهنده اهمیت موضوعات با محور امنیت، مردم و فعالیت پذیری میباشد که زیر مجموعه بحث عملکردی در مدل مکان پایدار هستند. نتایج: در نهایت نیز مدل شاخصهای کیفیت محیطی موثر در سکونتگاهای غیررسمی که در آن وزن هر دسته شاخص و ترتیب اهمیت شاخصها نمایانگر است تدوین و ارائه شده که بیانگر حوزه های اولویت مداخله کیفی در این بخش ها می باشد.

prioritizing the environmental qualities affecting informal settlements using fuzzy delphi method and entropy shannon technique (case study of mashhad metropolitan city)

introduction: human population's desire for urban spaces which causes the formation of informal accommodationphenomenon, provides a context for the concept defined as quality of urban life. in this regard, recognize andprioritize the qualitative components in the form of physical–spatial characteristics with their irreplaceable roles indetermining the residents' lifestyle, would be the main focus of this survey.research aim: considering the indexes of the environmental quality in every social class creates the opportunity forthe residents to meet the next layers of their needs so that their activities, behavioral patterns and viewpoints in theirsocial and individual life can be affected by every possible change. all these factors can help them to increase theself-confidence and satisfaction levels of the residents in these areas; hence, the definition of the subjectivity andobjectivity of the quality of life will be reflected in their minds.methodology: to achieve the main purpose of the study, the present research has been carried out through an appliedstudy with a qualitative analysis using a survey approach. therefore, an analytical descriptive approach has been usedto obtain the qualitative components using some library reference books, survey analytical methods and directobservations about the space in order to collect and analyze the required data about the research. the analyticalmethod of the study is based on the fuzzy delphi method in order to assess the opinions of the related experts andalso the shannon entropy technique was used for the final weighting and prioritizing of the components.studied areas: the area under study was mashad city.results: in the part of documentary study, 37 qualitative environmental components are achieved from literature andthe residents' evaluation and the analysis is done in two phases and the components in which their non-fuzzy averagesare lower than 7, are ignored. as a result, the study attains 24 qualitative components based on experts' opinions.conclusion: the findings showed that functional, experimental-aesthetic and environmental models respectively,could play a role in improving the quality of the informal settlements and the security maker components includingcontrol, monitoring, protecting, safety and security has the biggest impact on the improvement of the quality of livesrelating to the residents in these textures. accordingly, the demand driven indexes have the minimum amount ofimpact. also, among the single indexes “safety”, “efficiency and justice” has the maximum impact and “payingattention to the street element”, “design and architectural values” and “pedestrian-oriented design has the minimumimpact on the improvement of the quality of life in informal settlements from the viewpoint of the experts.