تحلیل مولفه‌های تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر خطر وقوع زلزله (مطالعه‌ی موردی: شهرستان ایجرود، استان زنجان)

مقدمه: وقوع مخاطرات طبیعی از حمله زلزله در سکونتگاههای انسانی آسیبهای جدی را به همراه دارد. در این میان توجه به رویکرد تاب آوری که از عوامل تحقق پایداری سکونتگاههای روستایی است اهمیت پیدا می کند بگونه ای که با آگاهی و شناخت از میزان تاب آوری می توان با برنامه ریزی مناسب در زمینه کاهش آثار مخرب گام برداشت.هدف: هدف با توجه به همجواری شهرستان ایجرود با گسل سلطانیه - تبریز و احاطه شدن آن با گسلهای اصلی و فرعی بهره گیری از مصالح کم دوام و . او عدم مادگی ساکنان روستایی برای مواجه با وقوع زلزله لزوم توجه هر چه بیشتر به مسئله تاب آوری را در این منطقه ایجاب میکند که علاوه بر تخریب بافت مسکونی، تهدید سرمایه های انسانی و مالی را در مناطق روستایی بدنبال خود دارد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل مولفه های تاب آوری سکونتگاه های روستایی در برابر خطر وقوع زلزله است.روش شناسی تحقیق: برای تحلیل تاب آوری سکونتگاههای روستایی در برابر زلزله در ناحیه مورد بررسی از روش توصیفی تحلیلی استفاده شد. برای گردآوری دادهها از روشهای کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید. جامعه ی آماری این تحقیق سرپرستان خانوار 20 روستا و متخصصین حوزه ی روستایی شهرستان ایجرود میباشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه لازم جهت تکمیل پرسشنامه در مجموع 342 مورد (305 مورد سرپرست خانوار روستایی و 37 متخصص حوزه ی روستایی) محاسبه شده است. روایی صوری توسط 37 نفر از اعضای هیئت علمی گروه جغرافیا دانشگاه زنجان و برابر با میانگین 1/7 ارزیابی شد. پایایی متغیرها از طریق ضریب آلفای کرونباخ به میزان 76 بر محاسبه گردید که نشان دهنده ی قابل قبول بودن آن است. برای تجزیه و تحلیل کمی دادهها از آزمونهای آماری نظیر یک نمونه ای تحلیل مسیر، تحلیل واریانس) بهره گرفته شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش شهرستان ایجرود واقع در استان زنجان می باشد.یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که وضعیت تاب آوری در روستاهای مورد مطالعه شهرستان ایجرود در برابر وقوع زلزله احتمالی در مجموع مولفه ها، با میانگین (3/33) نامطلوب است و مقادیر به سمت آسیب پذیری گرایش دارند. همچنین از بین مولفه های چهارگانه مولفه کالبدی با مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم (565) دوصد القا را تبیین نموده و موگرترین مولفه در تاب آوری شهرستان ایجرود است. ابعاد چهارگانه تاب آوری روی هم رفته توانستند 74/9 درصد از تاب آوری شهرستان ایجرود را تبیین نمایند. نتایج: نتایج تحقیق نشان می دهد شهرستان ایجرود با قرار گیری در مجاورت گسل اصلی سلطانیه- تبریز و سایر گسل های فرعی دیگر، از جمله مناطق حساس و در معرض خطر ناشی از رخداد زلزله است و زمانی می تواند در زمره شهرهای تا آور قرار بگیرد که از رشد محسوس، متوازن و نزدیک در تمامی ابعاد چهارگانه برخوردار باشد

analysis of resilience components of rural settlements against earthquake risk (case study: ijroud city, zanjan province)

introduction: the occurrence of natural hazards such as earthquakes in human settlements causes serious damage. inthe meantime, paying attention to the resilience approach, which is one of the factors to realize the sustainability ofrural settlements, becomes important, so that with awareness and knowledge of the level of resilience, it is possible toplan appropriately in the field of reducing the effects. the destroyer took a step..research aim: considering the proximity of ijroud city to the soltanieh-tabriz fault and its surrounding by main andminor faults, the use of less durable materials and the unpreparedness of rural residents to face the occurrence of anearthquake, it is necessary to pay more attention to the problem resilience is required in this area. which, in additionto the destruction of residential structures, threatens human and financial capital in rural areas. the purpose of thisresearch is to analyze the resilience components of rural settlements against the risk of earthquakes.methodology: descriptive-analytical method was used to analyze the resilience of rural settlements againstearthquakes in the investigated area. library and field methods were used to collect data. the statistical population ofthis research is the household heads of 20 villages and the experts of the rural area of ijroud city. using cochran'sformula, the number of samples required to complete the questionnaire was calculated as 342 cases (305 ruralhousehold heads and 37 rural area experts). face validity was evaluated by 37 faculty members of zanjan universitygeography department and equal to the average of 1.7. the reliability of the variables was calculated throughcronbach's alpha coefficient as 76%, which indicates its acceptability. statistical tests such as (one-sample t test, pathanalysis, analysis of variance) were used for quantitative data analysis..studied areas: the geographical scope of this research is ijroud city located in zanjan province.results: the the findings indicate that the state of resilience in the studied villages of ijerud city against a possibleearthquake in total components is unfavorable with an average of (3.33) and the values tend towards vulnerability.also, among the four components, the physical component with the sum of direct and indirect effects (565.) explainsthe alpha percentage and is the most effective component in the resilience of ijerud city. the four dimensions ofresilience were able to explain 74.9% of the resilience of ijerud township.conclusion: the results of the research show that the city of ijroud is located in the vicinity of the mainsoltanieh-tabriz fault and other sub-faults, including sensitive areas and at risk from earthquakes, andone day it can be among the resilient cities. aver should be placed to have noticeable, balanced and closegrowth in all four dimensions.