تحلیل فضایی و نظام سلسله مراتبی شهرهای استان مازندران در سرشماری‌های 1395-1365

استقرار سکونتگاه‌های انسانی و چگونگی پراکنش آن در سطح سرزمین گویای توان ترکیبی منطقه خواهد بود. از سوی دیگر الگوی قرارگیری سکونتگاه‌های شهری و روستایی در بستر مناطق نسبت به یکدیگر می‌تواند بیانگر مفاهیم همگرایی و واگرایی سرزمینی باشد. این مفاهیم در کنار یکدیگر سازمان فضایی شهر‌ها را شکل داده و از سویی یاری دهنده درک الگوی سلسله مراتب این نقاط سکونتگاهی نیز خواهد بود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل فضایی و بررسی نظام سلسله مراتبی شهرهای استان مازندران  صورت پذیرفته است  . این پژوهش از نوع تحقیقات توسعه ای کاربردی می‌باشد. چرا که ضمن تدوین چارچوب‌هایی مطالعاتی، زمینه‌های لازم برای تحلیل‌های آتی را فراهم می‌سازد و روش تحقیق پژوهش  نیز توصیفی-تحلیلی است. در مقاله حاضر سعی شده است روند توزیع جمعیت شهری استان در سرشماری 95-1365 با بکارگیری مدل‌هایی چون مرتبه-اندازه، منحنی لورنز، ضریب تراکمی، ضریب آنتروپی و شاخص نخست‌شهری و نیمرخ سلسله مراتبی مورد بررسی قرار گیرد. با توجه به یافته‌های تحقیق، توزیع جمعیت شهری استان در طبقات مختلف نسبتاً متعادل بوده، گرچه سهم ساری، بابل، آمل و قائم‌شهر نسبت به سایر شهرها بیشتر می‌باشد لیکن شهرهای با جمعیت کمتر از تعدد بیشتری برخوردار می‌باشند و میزان برتری شهر ساری در نظام سلسله مراتب شبکه شهری استان ناچیز می‌باشد.

spatial analysis and hierarchical order in the town in mazandaran province (in 1987-2017 census)

introduction establishment of human settlements and their distribution over the land indicates the compositional power of the region. in addition, the pattern of urban and rural settlements positioning in the regions can demonstrate the concepts of territory convergence and divergence. these concepts form the spatial organization of cities; moreover, they contribute to understanding the hierarchical pattern of these settlements. the present study has been conducted to do a spatial analysis and investigate the hierarchical system of cities in mazandaran province.methodology this research study followed an applied developmental design and a descriptive_analytical methodology to establish research frameworks and prepare the ground for future investigation.it has been attempted to examine the trend of provincial urban population distribution in 1987-2017 census by using models such as rank-size, lorenz curve, density index, entropy coefficient, primacy city index and hierarchical profile. results and discussion according to the findings the distribution of provincial urban population in the different classes is relatively balanced, although the share of sari, babol, amol and qaemshahr is higher than other cities, however cities with less population are more numerous and the dominance of sari in the hierarchical system of the provincial urban network is negligible. conclusion the general findings of the present study suggest that although, in a large scale, the distribution of urban population and urban centers of mazandaran province are almost evenly balanced, within a micro-scale perspective, it is not. considering the east-to-west elongated expansion of the province, distribution of cities and the provincial population are not identical and comparable. the western part possesses a much smaller share of the population in comparison to the eastern half. on the contrary, more than half the urban population and provincial cities are accumulated in the latter part.