ارزیابی آسیب‌پذیری اجتماعی-اقتصادی بهره‌برداران مراتع (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی شهرستان نطنز استان اصفهان)

ارزیابی آسیب پذیری اکوسیستم ها از مهم ترین ابزارهای موجود برای دستیابی به مدیریت پایدار و نیز ارائه راهکارهای مدیریتی و برنامه ریزی موثر برای به حداقل رساندن اثرات مخرب ناشی از عوامل آسیب زا موجود است. از این رو، مطالعه حاضر با هدف سنجش آسیب پذیری اجتماعیاقتصادی بهره برداران مراتع ییلاقی شهرستان نطنز استان اصفهان انجام شد. بدین منظور، با استفاده از مرور ادبیات و نظرات صاحب نظران، مهم ترین شاخص های اجتماعیاقتصادی مراتع استخراج شد. جوامع آماری تحقیق شامل بهره برداران مراتع ییلاقی، مراتع ییلاقی طرح دار و کارشناسان مراتع بودند که حجم نمونه در هر کدام از این جوامع با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. با استفاده از پرسشنامه، نظرات کارشناسان و بهره برداران مرتعی در رابطه با تاثیر شاخص های اجتماعی اقتصادی در آسیب پذیری مراتع اخذ شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات طیفی از کارشناسان و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ تعیین شد. در مرحله آخر، با استفاده از فرمول پیشنهادی می بار و والدز (2005) سنجش آسیب پذیری صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان می دهد که مشکلات محلی و فروپاشی نظام های بهره برداری گذشته، تعداد بهره بردار و شیوه بهره برداری بیشترین تاثیر را در آسیب پذیری اجتماعی مراتع دارند. همچنین تعداد دام، هزینه های زندگی و وضع اقتصادی بهره برداران مرتعی به ترتیب بیشترین تاثیر را در آسیب پذیری اقتصادی مراتع دارند. از طرف دیگر، تلفیق عوامل اجتماعیاقتصادی، آسیب پذیری مراتع را بهتر می تواند نمایان سازد. بنابراین با تلفیق عوامل اجتماعی اقتصادی، می توان درجه آسیب پذیری مراتع مختلف را تعیین کرده، تا از این طریق مراتعی را که از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند شناسایی و در اولویت بالاتری جهت برنامه های مدیریتی قرار داد.