تاثیر طرح‌های مرتعداری بر تولید، وضعیت و گرایش مراتع (مطالعه موردی: مراتع منطقه خزل شهرستان نهاوند)

طرح های مرتع داری از جمله ابزارهای مدیریتی جهت افزایش کمیت و کیفیت مراتع در مناطقی که فشار چرا بر آنها زیاد بوده و وضعیت و گرایش آنها رو به قهقرا بوده می توانند با اجرای صحیح مفید باشند. به منظور بررسی اثرات اجرای طرح های مرتعداری بر تولید، وضعیت و گرایش مراتع این تحقیق در منطقه خزل شهرستان نهاوند در سال 1393 انجام شد. عواملی نظیر تولید، وضعیت و گرایش در 8 سامانه دارای طرح مرتعداری که در آنها عملیات اصلاح و احیاء انجام شده و در 4 سامانه که طرح برای آنها تهیه شده ولی هنوز پروژه اصلاح و احیاء در آنها اجرا نشده است مورد بررسی قرار گرفت. در هر سامانه 30 پلات یک متر مربعی در جهت شیب و بر روی ترانسکت 50 متری مستقر و در داخل آن ها تولید، وضعیت و گرایش اندازه گیری شدند. جهت مقایسه درصد تغییرات عوامل یاد شده در سامانه ها، از آزمون t استفاده شد. نتایج اولیه اطلاعات نشان داد که وضعیت مراتع در کل سامانه هایی که دارای طرح بودند، بعد از اجرای طرح بهبود یافته اند و فقط سامانه های گورنصیب و سرتزن به علت نداشتن طرح تغییری نکرده بودند. همچنین در خصوص تولید علوفه در کل سامانه های دارای طرح به جز ابوالفتح و فارسبان (در سطح 95 درصد)، در سطح 99 درصد دارای اختلاف معنی داری بوده و نشان از تاثیر طرح های مرتع داری بر میزان تولید علوفه دارد. در همین رابطه مراتع سیاه دره با 560 و مراتع دولت آباد با 240 کلیوگرم تولید علوفه در هکتار در سال به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار را به خود اختصاص داده اند. همچنین آزمون آماری در خصوص وضعیت مراتع دارای طرح نشان از اختلاف معنی داری در سطوح 99 و 95 درصد در کل مراتع داشت به طوری که امتیاز سامانه های کوتاه دره، سیاه دره و دولت آباد بیشترین تغییرات و سایر سامانه ها کمترین تغییرات معنی داری را داشته اند. مقایسه گرایش سامانه های عرفی مورد مطالعه قبل و بعد از اجرای طرح مرتعداری نشان داد که گرایش مراتع در سامانه های عرفی تاریک دره و ده کبود مثبت شده و در 6 سامانه دیگر که گرایش ثابتی داشت نیز رو به مثبت گذاشته است. نتیجه گیری کلی نشان داد که مراتعی که دارای طرح بوده و در آنها طرح به خوبی اجرا شده است شرایط بهبودی تولید، وضعیت و گرایش حاصل شده و حاکی از تاثیر مدیریت صحیح بر مراتع بوده و باعث حفظ و ثبات بهره برداری بلند مدت از مراتع می شود.

Effects of range reclamation projects on forage production, condition and trend in Khezel rangeladns, Nahvand region

Various management practices have been used to enhance rangeland condition and trends. This study was conducted to evaluate the effects of range reclamation plans on forage supply, range condition and trend in Khezel rangelands Nahavand region in 2014. Forage supply, condition and trend changes of eight management units (samaneh orfi) under range management plans and four management units without such a plan were studied and compared using Ttest analysis. Vegetation characteristics in each site were measured in 30 quadrates with one square meters plots along 50 meters transect parallel to the dominant slope. According to the results, all treated rangelands showed considerable positive changes in range condition but the measured characteristics in Goornasib and Sertezen sites did not differ significantly because no treatment applied. Forage supply of sites with range management plans increased significantly compared to control sites (p ˂ 0.05) except Abolfath and Faresban sites. The forage production varied considerably between the sites. The maximum and minimum productions in the sites were observed in SiahDare with 560 kg/ha and DolatAbad with 240 Kg/ha respectively. Positive trends were observed in all the treated sites. This study indicated that implementing range management plans can enhance forage production, range condition and trend therfore it can conserve rangeland sustainability in the long term.