بررسی اثر عوامل محیطی و مدیریتی بر پراکنش پوشش‌گیاهی در منطقه چادگان استان اصفهان

شناخت رفتار گونه های گیاهی نسبت به عوامل اکولوژیکی راهنمای موثری در برنامه های اصلاح و بهره برداری صحیح از مراتع می باشد. در این پژوهش، اثر عوامل محیطی بر پراکنش پوشش گیاهی در ایستگاه آبخیزداری سد زاینده رود در منطقه چادگان اصفهان که بخش هایی از آن سابقه قرق های بلند مدت 20 ساله دارد بررسی شد. ابتدا منطقه بر اساس نوع مدیریت و جهات شیب، لایه بندی شد و در هر کدام از لایه ها اقدام به نمونه برداری تصادفی گردید. تعداد چهار ترانسکت عمود بر هم به طول 500 متر در طول گرادیان محیطی مستقر شد. در طول هر ترانسکت، تعداد 15 پلات (1.5* 1 متر) قرار داده شد و در هر پلات درصد تاج پوشش و تراکم گونه های گیاهی، نوع مدیریت (قرق و یا عدم قرق) و عوامل فیزیوگرافی شیب، جهت، ارتفاع و شکل دامنه ثبت شد. در 24 پلات به طور تصادفی نمونه خاک برداشت و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه گیری شد. از آنالیز تطبیقی متعارفی برای بررسی ارتباط بین عوامل محیطی و مدیریتی با پراکنش گونه ها و از تجزیه و تحلیل خوشه بندی برای گروه بندی پلات ها استفاده شد. نتایج نشان داد که قرق باعث افزایش معنی دار تراکم و تاج پوشش گیاهی (5%= α ) و تغییر برخی خصوصیات خاک شده است. به طوریکه در منطقه قرق، میانگین تاج پوشش گونه های چندساله 29.43 درصد و میانگین تراکم 26.73 پایه و در منطقه چرا، میانگین تاج پوشش گونه های چندساله 24.24 درصد و میانگین تراکم 20.13 پایه است. از مهم ترین خصوصیات موثر در تفکیک گروه های گیاهی، درصد سنگریزه، آهک، مدیریت، بافت، ظرفیت تبادل کاتیونی و میزان فسفر خاک می باشد.

Effects of site characteristics and management factors on vegetation distribution in Chadegan experimental range site, Isfahan province

Understanding the behavior of the species in relation with various ecological factors can assist range managers to select appropriate management practices. This study aimed to evaluate the effects of site characteristics and management factors on vegetation distribution in experimental range site near to Zayanderod dam in Chadegan Isfahan. Some parts of the study area were experienced restricted grazing over the past 20 years. The study area was stratified based on the various management types (grazed and nongrazed) and aspects, and samples were collected randomly in each layer. Four perpendiculars transects with 500 meters length were established along the differences in site and grazing situations. Fifteen plots with size of 1 by 1.5 meters were established along each transect. The cover percentage and density of all perennial plant species were recorded in each plot. The management condition (grazed and ungrazed), slope percentage, aspect, elevation from sea level, and the hillside shapes of the all studied plots were also recorded. Soil samples were collected from 24 established plots randomly and some physical and chemical properties of the collected samples were measured. Canonical Correspondence Analysis (CCA) was used to evaluate the relationships between treatments with the species distribution. Cluster analysis was also used to group the studied plots. According to the results, the plant cover percentage and densities of perennial plant species were increased in the ungrazed sites significantly (α;= 5 %). The canopy cover and density of perennial species in exclosure and grazed areas were 43/29 % and 12 plants/m2 and 24/24 % and 7 plants/m2 respectively. Some soil characteristics were modified considerably in the grazed sites in compare with the ungrazed sites. Calcium carbonate and phosphorus soil contents, soil texture, cation exchange capacity and grazing history were identified as the most important ecological and management factors to separate the identified plant species groups in the study area.