ارزیابی پتانسیل گیاهان مرتعی برای گیاه‌پالایی خاک‌های آلوده به سرب و روی (مطالعه موردی: اراضی مرتعی اطراف شرکت سرب و روی زنجان)

هدف از انجام این مطالعه بررسی غلظت فلزات سرب و روی در خاک و اندام های هوایی و زیرزمینی گیاهان موجود در مراتع اطراف شرکت ملی سرب و روی زنجان و در نهایت شناسایی گونه های مرتعی دارای پتانسیل گیاه پالایی بود. برای انجام این مطالعه نمونه برداری در خرداد ماه 1393 انجام شد. بخش های هوایی و زیرزمینی 11 گیاه مرتعی از 11 سایت اطراف شرکت سرب و روی زنجان جمع آوری شدند. همچنین نمونه های خاک از این 11 سایت جمع آوری شد. سپس با آنالیز اندام های گیاهان و خاک منطقه، غلظت سرب و روی با استفاده از دستگاه icpoes تعیین شد. برای مقایسه غلظت فلزات مورد نظر در سایت های مختلف و در گونه های مورد مطالعه تجزیه واریانس یک طرفه انجام شد. برای تعیین پتانسیل گیاه پالایی گیاهان از شاخص های tf، bcf و bacاستفاده شد. به طورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که از بین 11 گونه مورد بررسی، stipa hohenackeriana، scariola orientalis ، descurainia sophia، stachys lavandulifolia وamoenum echium دارای خاصیت بیش اندوزگر برای سرب و روی از طریق فرآیند گیاه استخراجی بودند. astragalus effesus فقط برای روی یک گونه بیش اندوزگر بود. از طرفی وجود سرب و روی در خاک بیش از مقدار مجاز، از عمده ترین تهدیدات زیست محیطی است که می تواند اثرات سوء متعددی بر سلامتی انسان و اکوسیستم های طبیعی داشته باشد. بنابراین شناسایی گیاهان بیش اندوزگر سرب و روی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

Assessing rangeland plants potential for phytoremediation of contaminated soil with Lead and Zinc (Case study: Rangelands located around National Iranian Lead & Zinc Factory-Zanjan)

The purpose of this study was to measure Lead and Zinc concentration in the soil, shoots and roots of plants in the surrounding rangelands of National Iranian Lead amp; Zinc FactoryZanjan. This study can assist managers to identify the plants with phytoremediation capacity. The shoots and roots of 11 rangeland plants in 11 sites were collected in May 2014. Soil samples were also collected and Zn and Pb from the soil and plant samples were determined using ICPOES. One way ANOVA was used to compare the metal concentrations at different sites and plant types. The bioconcentration factor (BCF), translocation factor (TF) and biological accumulation coefficient (BAC) of the collected samples were calculated to determine the heavy metals phytoremediation capacity of the plant species. In general, the results showed that the Zn and Pb in soil can be absorbed by Stipa hohenackeriana, Scariola orientalis, Descurainia sophia, Stachys lavandulifolia and Echium amoenum . According to the results, Astragalus effesus was effective to accumulate Zn in its tissues. The high amount of Pb and Zn in soil can pose main environmental threats and adverse effects on human and ecosystems health, hence, this type of studies can identify species with phytoremediation capacity.