بررسی نقش خصوصیات مورفومتری آبراهه‌های دشت‌سر فرسایشی بر پراکنش پوشش گیاهی (مطالعه موردی: شهرستان لامرد-استان فارس)

خصوصیات آبراهه ها بر پراکنش گونه های گیاهی تاثیرگذار است. پوشش گیاهی نیز خصوصیات هیدرولوژیکی و فرآیندهای فرسایشی آبراهه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مطالعه با توجه به طبقه بندی هیدروژئومرفیک، در طول واحدهای آبراهه ای تقریباً همگن از لحاظ ابعاد، در محدوده دشت سر فرسایشی اقدام به اندازه گیری هم زمان خصوصیات مورفومتری آبراهه و پوشش گیاهی شد و طی بازدیدهای میدانی خصوصیات مورفومتری آبراهه ها شامل عرض دره، عمق دره، عرض کانال، عمق کانال، شیب کانال، عرض/عمق دره، عرض/عمق کانال، عرض دره/عرض کانال، عمق دره/عمق کانال، (عرض دره /عمق دره)/(عرض کانال/عمق کانال) و همچنین خصوصیات پوشش گیاهی تعیین شد و توسط آزمون های آماری مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که متغیرهای عمق دره، عرض کانال، نسبت عمق دره/عمق کانال، نسبت عرض/عمق کانال و عرض دره به ترتیب دارای ضریب همبستگی مثبت و معنی دار 0/62، 0/60، 0/60، 0/50 و 0/44 در سطح 0/01 با درصد تاج پوشش گیاهی می باشند. همچنین متغیر (عرض دره /عمق دره)/(عرض کانال/عمق کانال) در سطح 0/01 و شیب کانال آبراهه در سطح 0/05 دارای ضریب همبستگی معکوس و معنی دار با درصد تاج پوشش گیاهی می باشد. آبراهه های دارای عرض و عمق متوسط و بزرگ دارای درصد تاج پوشش بیشتری است و با آبراهه هایی با عرض و عمق کوچک در سطح 0/05 دارای اختلاف معنی دار می باشند. در این مطالعه آزمون pca نشان داد که متغیرهای عرض دره و عرض کانال آبراهه با ضریب همبستگی به ترتیب 0/48 و 0/44 دارای بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با محور اول و متغیرهای عرض/عمق دره و عرض دره/عرض کانال با ضریب همبستگی به ترتیب 0/51 و 0/51 دارای بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با محور دوم عوامل محیطی موثر بر پراکنش تیپ های گیاهی می باشند. با توجه به نتایج حاصل از آزمون cca به ترتیب عامل های عمق کانال و عرض کانال با ضرایب همبستگی به ترتیب 0/64 و 0/42 با محور اول گونه ای و همچنین با ضریب همبستگی 0/81 و 0/53 با محور اول محیطی بیشترین همبستگی را با پراکنش گونه های گیاهی دارند. بنابراین به طور کلی می توان گفت که خصوصیات ژئومورفیک آبراهه های دشت سر فرسایشی در منطقه مورد مطالعه بر حضور و یا عدم حضور گونه های گیاهی و درصد تاج پوشش گیاهی تاثیرگذار است.

The role of morphometric characteristics of streams piedmont on distribution of vegetation (Case study: Lamerd, Fars province)

Stream morphometric characteristics affect the distribution of plant species. Vegetation characteristics affect the hydrological and erosion processes in watershed basins. This study aimed to evaluate the correlation of vegetation characteristics with some morphometric characteristics including valley width, valley depth, channel width, channel depth, channel slope, valley width / valley depth, channel width / channel depth, valley width/channel width, valley depth/channel depth, (valley width / valley depth) / (channel width /channel depth) in a relatively homogeneous streams derived from Hydrogeomorphic classification. According to the results, the correlation between vegetation cover percentage and valley width, channel width, valley depth/channel depth, channel width/channel depth, valley width variables were 0.62, 0.60, 0.60, 0.50, 0.44 respectively (p ˂ 0.01). The correlation between the (valley width/valley depth)/(channel width/channel depth) variable and vegetation cover percentage was negatively significant (p ˂ 0.01). The vegetation cover percentage had also a negative significant correlation with stream channel gradient (p ˂ 0.05). Medium and large sizes streams had more vegetation cover compared to small streams and their vegetation cover percentage varied significantly (p ˂ 0.05). According to the Principal Component Analysis (PCA), the correlation between the valley width and channel width factors with first ordination axis were 0.48 and 0.44 respectively. The correlations between valley width/valley depth and valley width/channel width variables with second PCA axis were 0.51 and 0.51 respectively. Also the CCA test showed that the correlation coefficient between first species axis with channel depth and channel width factors were 0.63 and 0.41 respectively. The correlations of these two variables with first environmental axis of CCA were 0.81 and 0.53 respectively. This study highlights the effects of piedmont stream geomorphic characteristics on vegetation cover percentage and presence or absence of plant species in the study area.