بررسی تاثیر چرای دام بر الگوی مولفه‎‌های تنوع گونه‎ای در مقیاس‎های مکانی مختلف

تغییرات تنوع گیاهی مراتع در مکان و زمان به نوع مدیریت و فاکتورهای محیطی غیرزنده بستگی دارد. لازمه فهم الگوهای مختلف تنوع گونه ای در مکان، آنالیز و ارزیابی تنوع در مقیاس های مکانی چندگانه می باشد. هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر چرای دام بر روی شاخص های تنوع در دو مقیاس مکانی محلی و منطقه ای در مراتع غرب کشور در استان ایلام می باشد. نمونه برداری از گیاهان با استفاده از پلات های 2 × 2 متر مربع در مقیاس محلی در 40 پلات (20 پلات در داخل قرق و 20 پلات در خارج قرق) و در مقیاس منطقه ای در 8 سایت (4 سایت قرق و 4 سایت در حال چرا) انجام شد. بر اساس روش تقسیم بندی افزایشی، کل غنای گونه ای ( gamma;r) به مولفه های داخل نمونه ها ( alpha;1)، بین نمونه ها ( beta;1) و بین مراتع ( beta;2) تقسیم بندی شد. نتایج نشان داد از مجموع 89 گونه ثبت شده در کل منطقه 72 گونه در منطقه قرق و 60 گونه در منطقه در حال چرا مشاهده گردید. همچنین شاخص آلفا در منطقه قرق شده به صورت معنی داری از مقدار مشابه آن در منطقه چراشده بیشتر بود ولی برای شاخص بتا روند معنی داری مشاهده نشد که نشان دهنده الگوی پراکنش غیریکنواخت گونه های گیاهی است. شاخص تنوع بتا با توجه به سهم بیشتر آن در تنوع کل در مقیاس منطقه ای دارای اهمیت بیشتری بود که نشان دهنده تفاوت ترکیب گیاهی در این مقیاس است. این تحقیق نشان داد که برخی از مولفه های تنوع حساسیت بیشتری نسبت به چرا از خود نشان می دهند که تاکید بر استفاده آن ها توسط محققین در مدیریت پوشش گیاهی می گردد.

Effects of grazing impacts on the pattern of species diversity in different spatial scale

Species diversity differs in various spatial and temporal scales in response to different biotic and abiotic conditions. The aim of this study was to investigate the effects of grazing impact on species diversity components in local and regional scales in Ilam province. Vegetation sampling was carried out using 40 plots of 2times;2 m2 (20 plots in exclosure and 20 plots in grazed area) in local scale and 8 sites (4 sites within exclusion and 4 sites within grazed area) in regional scales. Plant species richness (gamma;r) partitioned into additive component among plots (alpha;1), between plots (beta;1) and between sites (beta;2). We used the PARTITION software for analysis of species diversity components in different scales. According to the results, 72 plant species were observed in exclosure and 60 species in grazed area from a total of 89 recorded plant species. Additive partitioning of plant species diversity showed that, in two regions, observed plant species components (alpha;1 and beta;1) was smaller than expected values in local scale, and in regional scale and observed plant species components (beta;2) was greater than the expected value. Species diversity among plot (alpha;1) in exclosure area was significantly greater than the grazed area, but there was no significant trend for species diversity between plots (beta;1) and sites (beta;2), indicating nonrandom patterns of plant species. The beta diversity, with respect to more contribution to total species diversity, was more important diversity component in regional scale. This study showed that some components are more sensitive to grazing, so we suggest using these indices in vegetation management studies.