بررسی روابط معیارهای گیاهی گونه خَوَشک (daphne mucronata) با عوامل محیطی در استان کردستان

گونه خَوَشک (daphne mucronata) به عنوان یکی از گونه های درختچه ای مهم و با پراکنش وسیع در مراتع مشجر استان کردستان است و تعیین و تشخیص دقیق اثر عوامل بوم شناختی بر ویژگی های زیستی این گونه کمک موثری به مدیران کشور در حفظ و توسعه و جلوگیری از تخریب رویشگا ه های این گونه با ارزش خواهد نمود. به همین دلیل به منظور بررسی مهم ترین عوامل بوم شناختی موثر بر پراکنش این گونه در استان، مناطق مطالعاتی در استان کردستان شامل دزلی، نران و گردنه مروارید با حداکثر غالبیت گونه خَوَشک انتخاب شد. نمونه برداری از گونه گیاهی خَوَشک در هر منطقه به روش تصادفی سیستماتیک در پلات های 15 × 15 مترمربعی و نمونه گیری زیراشکوب با استفاده از پلات 1 × 1 متر مربعی انجام شد. در هر پلات تراکم، طول، عرض و ارتفاع هر پایه خوشک و درصد پوشش تاجی گونه های همراه تعیین شد. نمونه گیری از خاک در هر پلات سه نمونه و در عمق 50 سانتیمتری در پای گیاه و بین پایه ها انجام گرفت. ویژگی های خاک شامل، درصد رس، سیلت، شن، گچ، آهک، هدایت الکتریکی، اسیدیته، فسفر، کلسیم، منیزیم، درصد سنگ و سنگریزه، نیتروژن، کربن و پتاسیم اندازه گیری شد. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات خاک و پوشش گیاهی از روش های آماری تجزیه واریانس، به منظور تعیین اثر عوامل محیطی بر تراکم و حجم تاج پوشش خَوَشک از رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عوامل کربن آلی، پتاسیم، اسیدیته، منیزیم، فسفر، کلسیم، آهک، ازت، رس، شن، متوسط بارش سالیانه، تراکم و حجم تاج پوشش در بین رویشگاه های مختلف دارای اختلاف معنی دار در سطح یک درصد بودند و عامل سیلت در سطح پنج درصد معنی دار بود، ولی فاکتورهای گچ و هدایت الکتریکی در بین رویشگاه ها تفاوت معنی داری نداشتند. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که مقدار آهک خاک (32/5- 9/5 درصد)، 59 درصد از تغییرات تراکم (نوسان تراکم 1600-400 پایه در هکتار) خَوَشک در رویشگاه های این گونه را توجیه می کند. همچنین حجم تاج پوشش خَوَشک در رویشگاه های موردمطالعه متاثر از مقدار ازت خاک (با ضریب همبستگی 0/58) می باشد. تجزیه واریانس روی جهت های جغرافیایی نیز نشان داد که تراکم خَوَشک در جهت های شمالی بیشترین مقدار بوده و حجم تاج پوشش در جهت غربی بیشتر بود.

Investigating the relationships of Daphne mucronata characteristics and environmental factors in Kurdistan Province

In order to identify the most important ecological factors affecting distribution of Daphne mucronata, some sites dominated with this species, including Dezli, Naran and Morvarid saddle were selected in Kurdistan province. Systematic random sampling method was used to collect vegetation data. Coverage percentage, density, height and diameter of each plant individual was studied using nested quadrates (15 times; 15 squaremeters plots to collect D. mucronata data and 1 m2 plots to study understory species) Three soil samples were collected at depth of 50 cm in each 15times; 15 plot from below (understory) and between (interspace) shrub canopies. Clay, silt, sand, gypsum, lime, electrical conductivity, pH, phosophorus, calcium, magnesium, percentage of stones, nitrogen, carbon and potassium contents of soil samples were measured in laboratory. Analysis of variance and multivariate regression technique were used to analyze the data. According to the results, soil organic carbon, potassium, pH, magnesium, phosphorus, calcium, lime, nitrogen, clay, sand, average annual rainfall, canopy cover and plant density were different significantly in the identified habitats (alpha= 1%). Soil silt contents were different in various identified habitats (alpha =5%) but no significant difference were observed in soil gypsum and electrical conductivity of the identified habitats. Results indicated that D. mucronata preferred northern and western directions and its highest density and cover percentage were found in these directions. According to the regression analysis, 59 percent of the variation in Daphne densities (from 400 to 1600 individuals per a hectare) could be justified by lime percentage (ranged from 9.5 to 32.5 in different habitats). A positive correlation between Daphne vegetation cover with soil nitrogen content was found (r= 0.58).