ارزیابی اثر هلالی‌های آبگیر بر عملکرد پوشش سطح خاک با استفاده از روش تحلیل عملکرد چشم انداز

هلالی های آبگیر از روش‌های ذخیره نزولات آسمانی است که در مناطق خشک و نیمه‌خشک برای اصلاح و احیای مراتع استفاده می‌شود. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر هلالی‌های آبگیر بر برخی شاخص‌های ساختاری و عملکردی مراتع نارون خاش در استان سیستان و بلوچستان انجام شد. بدین منظور منطقه تحت تاثیر هلالی و منطقه شاهد انتخاب و در هر منطقه تعداد 5 ترانسکت 50 متری به طور تصادفی مستقر گردید. در طول هر ترانسکت ساختار پوشش گیاهی شامل طول، عرض و نوع لکه‌های بوم شناختی و فضای بین‌لکه‌ای ثبت شد. سپس برای تعیین سه ویژگی عملکردی مرتع شامل پایداری، نفوذپذیری و چرخه موادغذایی، تعداد 11 شاخص سطح خاک برای لکه‌ها و فضای بین‌لکه‌ای با 3 تکرار ارزیابی شد. شاخص‌های عملکردی مناطق مرجع و اصلاحی توسط آزمون t مستقل مقایسه شد. همچنین عملکرد لکه‌های مختلف نیز در منطقه اصلاحی و شاهد با تحلیل واریانس و مقایسه میانگین توکی بررسی گردید. نتایج نشان داد که کلیه شاخص‌های عملکردی و ساختاری سطح خاک در دو منطقه اصلاحی و مرجع در سطح 5 درصد اختلاف معنی‌داری داشتند. در بین 3 نوع لکه (بوته درمنه، درختچه قیچ و هلالی) و فضای بین لکه‌ای (خاک لخت) مطالعه شده، لکه درختچه قیچ دارای بهترین شاخص‌های عملکردی بود. این نتایج نشان داد که ایجاد هلالی اگرچه باعث بهبود شرایط ساختاری و عملکردی کلی سایت می‌گردد، اما احیای بیولوژیک و افزایش تراکم گونه‌های بوته‌ای و درختچه‌ای نیز می‌توانند بطور قابل ملاحظه‌ای به بهبود شرایط مرتع کمک نمایند.