بررسی تاثیر ویژگی های ارتفاع و جهت دامنه بر غلظت عناصر معدنی خاک، گیاهان مرتعی و شیر گوسفندان (مطالعه موردی: شمال و جنوب شرقی سبلان در استان اردبیل)

هدف این پژوهش تعیین و مقایسه غلظت عناصر معدنی در شیر میش های در حال چرا در مراتع ارتفاعات شمال و جنوب شرقی سبلان بود. بدین منظور مراتع واقع در طبقه‌های ارتفاعی 2100-1800، 2700-2300 و 3700-3200 متری در دامنه جنوب شرقی سبلان و 1800-1300، 2500-1800 و 3200-2500 متری در دامنه شمال سبلان به‌ترتیب به‌عنوان سایت های ارتفاعی اول، دوم و سوم انتخاب شدند. سپس خاک، مخلوط گیاهان مرتعی (با استفاده از پلات یک مترمربعی) و شیر میش‌های چراکننده در این مراتع جهت اندازه گیری میزان مواد معدنی آنها جمع آوری شد. غلظت عناصر معدنی کلسیم، فسفر، پتاسیم، منیزیم، سدیم، روی، مس، منگنز و آهن در نمونه های آماده شده به‌وسیله دستگاه اسپکتروفتومتری جذب اتمی و فلم‌فتومتر اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار sas9.1و با رویه مدل عمومی خطی در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که در شیر گوسفندان چرا کننده در طبقه ارتفاعی 1800-1300 متری مراتع جنوب شرقی سبلان، میانگین عناصر کلسیم (49/619)، فسفر (41/607)، پتاسیم (29/1399)، منیزیم (01/165) (میلی-گرم در کیلوگرم)، مس (9/1312)، روی (10920) و منگنز (6/732) (میکروگرم در کیلوگرم) به‌طور معنی داری بیشتر بود (05/0 > p). در ارتفاع 3200-2500 متری مراتع دامنه شمال سبلان نیز کلسیم (57/937)، فسفر (55/320)، سدیم (75/924)، منیزیم (05/100) (میلی گرم در کیلوگرم)، آهن (24041)، مس (7/2384) و منگنز (79/1355) (میکروگرم در کیلوگرم) به‌طور معنی داری بیشتر بود (05/0 > p). مقایسه غلظت عناصر معدنی در شیر میش های چراکننده در دو دامنه شمال و جنوب شرقی سبلان نیز نشان داد که غلظت اغلب عناصر مورد مطالعه بجز کلسیم، مس و منگنز در شیر میش های چراکننده در مراتع جنوب شرقی سبلان به‌طور معنی داری بیشتر بود (05/0 > p). در حالت کلی نتایج نشان داد که ارتفاع و جهت مرتع با تاثیر بر میزان عناصر معدنی خاک و گیاهان مرتعی می تواند بر وضعیت عناصر معدنی شیر میش های چراکننده در مراتع سبلان تاثیرگذار باشد.