بررسی تنوع مرفولوژیک و میزان عصاره خشک ریشه در اکوتیپ های مختلف شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.) در پنج استان کشور

این تحقیق به منظور بررسی صفات مرفولوژیک در 12 نمونه شیرین بیان جمع آوری شده از پنج استان کرمانشاه، خراسان رضوی، خراسان شمالی، گلستان و فارس انجام شد. همچنین تاثیر اندازه ریشه در دو قطر کمتر از یک سانتی متر و بین یک تا دو سانتی متر بر میزان ماده خشک و عصاره محلول در آب نمونه های جمع آوری شده، بررسی شد. برای تعیین وزن عصاره خشک ریشه ها از روش مسراسیون استفاده شد، سپس درصد ماده خشک باقیمانده هر یک از نمونه ها که نشانگر میزان عصاره خشک محلول در آب است، محاسبه شد. تجزیه آماری داده‌های مربوطه در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. صفات مرفولوژیک مورد بررسی در مناطق مختلف تفاوت معنی داری نشان دادند (01/0p < ). مقایسه مقادیر به‌دست آمده از وزن خشک ریشه های شیرین‌بیان (93/49-07/42%) در دو قطر مختلف اختلاف معنی داری نشان نداد (05/0p > )، ولی تفاوت عصاره محلول برای دو اندازه مختلف ریشه در مناطق مختلف معنی دار بود (01/0p < ). بیشترین درصد عصاره آبی در مناطق دشمن زیاری (25/20%) و عراقی محله (19%) گزارش شد. مقدار ضریب همبستگی رابطه معنی داری بین صفات مرفولوژیک و میزان ماده خشک و عصاره محلول شیرین بیان نشان نداد (05/0p > )، ولی عوامل اقلیمی و خاکی بر میزان عصاره محلول در آب موثر بودند. تجزیه خوشه ای برای صفات مرفولوژیک، اکوتیپ ها را به چهار گروه مجزا تقسیم کرد که نشان‌دهنده تاثیر عوامل محیطی و ژنتیکی بر تفاوت های مشاهده شده در گیاهان مناطق مختلف است. بهترین مناطق مورد بررسی از نظر درصد ماده خشک و عصاره محلول در آب، چهار منطقه دشمن زیاری، عراقی محله، کوه سرخ و ده سرخ بودند که می‌توان این مناطق را به‌عنوان اکوتیپ های برتر معرفی کرده و در روند اهلی‌سازی مورد توجه قرار داد.